عمر مفید هواپیما چقدر است؟

عمر مفید هواپیما شاید تا به حال موضوعی نبوده که به آن دقت کرده باشید. اما همانطور که تمام وسیله ها و موجودات دارای یک عمر مفید هستند، هواپیما ها نیز از این قاعده مستثنا نبوده و برای آن ها هم یک عمر مفید در نظر گرفته می شود. همانطور که می دانید هواپیما یکی از وسایل نقلیه ای است که در کوتاه‌ ترین زمان ممکن ما را به مقصد می رساند. با اینکه ممکن است هزینه حمل و نقل شما نسبت به دیگر وسایل نقلیه با هواپیما بیشتر باشد، اما بزرگترین ویژگی آن ذخیره زمان و هدر ندادن آن است که در مقابل هزینه بلیط هواپیما، از ارزش بیشتری برخوردار است. در این بین یک هواپیما هر چقدر بیشتر فعال باشد و پرواز داشته باشد، زودتر فرسوده شده و از عمر آن کاسته می شود.

تضمین بهترین قیمت بلیط هواپیما، بلیط قطار و رزرو هتل  در تمامی نقاط جهان فقط در الی گشت.

عمر مفید هواپیما ، گاهی کوتاه تر از عمر انسان

عمر مفید هواپیما به عوامل و فاکتور های مختلفی بستگی دارد. گاهی اوقات برای شما پیش آمده که بلیط مقصد خود را با قیمت ارزان تری تهیه می کنید و تصور می کنید که قرار است با یک هواپیمای قدیمی و فرسوده سفر کنید. اما واقعیت ماجرا این نیست. هنوز هستند هواپیما هایی که سالیان سال در خطوط مختلف پرواز کرده ‌اند و در حال حاضر نیز مشغول خدمت رسانی هستند.

همچنین کم نیستند هواپیما هایی که تازه ساخته شده اند، اما با این حال خیلی زود فرسوده شده و به قبرستان هواپیما ها انتقال داده شده اند. به عبارتی عمر یک هواپیما به فاکتور های مختلف و گوناگونی بستگی دارد. قبل از اینکه تصمیم گرفته شود یک هواپیما در خطوط هوایی قرار گرفته و پرواز داشته باشد یا خیر، از جهات مختلفی آن را بررسی می کنند. ما در ادامه این مطلب فاکتور های تشخیص هواپیمای سالم از فرسوده را برای شما شرح خواهیم داد.

مطالب مرتبط:
چطور می توانید هواپیمای شخصی بسازید؟
علت گریه ی افراد در هنگام پرواز چیست؟
با خطرناک ترین هواپیماهای جهان آشنا شوید

• چرخه فشار در هواپیما

اولین فاکتور موثر بر عمر مفید هواپیما، چرخه فشار نام دارد. این فاکتور مهمترین عامل در مشخص کردن طول عمر یک هواپیما به حساب می آید. در اصل باید بدانید که سن هواپیما به هیچ عنوان به تعداد پرواز هایی که انجام داده، بستگی ندارد. چرخه فشار از مهمترین عوامل تعیین سن و سال هواپیما است که بر اساس:

• برخاست
• پرواز
• و فرود

مشخص می شود. به همین دلیل برای مثال در مشخص کردن سن یک هواپیما در مسیر تهران تا مشهد یا تهران تا دبی، اولین فاکتور سن و سال در نظر گرفته شده برای هواپیما، چرخه های انجام شده برای آن است.

• شرکت تولید کننده و سازنده هواپیما

اما بعد از چرخه فشار مهمترین فاکتور، شرکت تولید کننده هواپیما است که بر عمر هواپیما تاثیر فراوانی دارد و بر همین اساس شرکت ها توانایی این را دارند که تعداد چرخه یک هواپیما را به ایرلاین های مختلف اطلاع دهند. بر همین اساس نیز می توانند مشخص کنند که یک هواپیما امن خواهد بود یا خیر. زمانی که شرکت تولید کننده یک هواپیما آن را به ایرلاین طرف قرارداد خود تحویل می دهد، یک دفترچه راهنما نیز با آن به ایرلاین تحویل خواهد داد. در این دفترچه، دستورالعمل هایی که کمک می کنند تا خطر فاجعه آمیزی به وجود نیاید ذکر شده است.

• بدنه هواپیما و فرسودگی آن

فاکتور مهم بعد برای تعیین کردن عمر مفید هواپیما، بدنه آن است. فرسوده شدن آهن بدنه نقش مهمی در تعیین کردن عمر هواپیما دارد. به همین دلیل اگر در مدت زمانی کمتر و کوتاه تر از مدت زمان تعیین شده، بدنه هواپیما آسیب دیده یا زنگ بزند، ایرلاین مورد نظر موظف است کار تعویض بدنه را انجام دهد. در طول فعالیت هواپیما و در زمان ساخت بدنه هواپیما و سیستم های داخلی، همه چیز آن باید به خوبی مورد بررسی قرار گرفته و ارزیابی شوند تا مشکل و ایراد مخربی وجود نداشته باشد. همچنین در ارزیابی های تعیین شده کارشناسان اگر ترک و شکافی بیشتر از ۱۰ سانتی متر دیده شد باید بررسی شده و گزارش داده شود.

• مسیر حرکت و پرواز هواپیما

همانطور که در قسمت ابتدای این مطلب اشاره شد، چرخه فشار یکی از مهمترین و اصلی ترین فاکتور ها در مشخص کردن طول عمر هواپیما ها است. اما با تمام این ها یکی دیگر از مشخصه های اصلی برای تعیین طول عمر مفید هواپیما ، مسیر حرکت آن است. برخی از هواپیما ها مسیر های پر چالشی دارند و سختی های فراوانی را طی پرواز تحمل می کنند. به همین دلیل طول عمر آنها تقریباً ۸ سال در نظر گرفته خواهد شد که البته به ۸ سال هم نمی رسند.

اما برخی از هواپیما های مشابه، دو برابر این میزان عمر می کنند و بدون هیچ مشکلی همچنان به پرواز خود ادامه می دهند. در اصل هرچه میزان سختی ها در مسیر پرواز هواپیما و پرواز آن بیشتر باشد، یعنی عمر مفید این هواپیما کمتر خواهد شد. برای مثال هواپیمای حرفه‌ ای بوئینگ ۷۴۷ با اینکه عمر تقریبی برابر با ۲۵ تا ۳۰ سال دارد، اما گاها دیده شده که بعد از این مدت زمان نیز همچنان در خطوط هوایی مورد استفاده قرار می گیرد.

• هواپیما های قدیمی و هزینه بالای تعمیرات

در کنار تمام این مواردی که گفتیم، یکی دیگر از دلایل مهم و فاکتور های اصلی که نقش موثری در عمر مفید هواپیما دارد، مسائل اقتصادی است. این موضوع به راحتی سبب کاهش یافتن طول عمر هواپیما می شود. بر همین اساس ایرلاین‌ ها ترجیح خود را بر این موضوع می گذارند که به جای صرف هزینه های گزاف برای تعمیرات هواپیما های قدیمی، هواپیما های جدیدی را وارد ایرلاین خود کنند. البته گاهی اوقات نیز این مسافران هستند که درخواست جدید شدن هواپیما ها در خطوط پرواز را می دهند.

بر همین اساس ایرلاین مورد نظر هم برای جلب کردن نظر مخاطبان و مشتریان، هواپیما های جدیدی را استفاده می کند. بعد از اینکه عمر مفید یک هواپیما تمام شد، بازرسان متخصص باید قسمت بدنه و فنی او را مورد بررسی قرار دهند. در این بررسی ها اگر مشخص شد که برخی از قطعات فرسوده هستند، باید به سرعت قطعات قدیمی و فرسوده را با قطعات جدید تعویض کرد.

• عمر مفید هواپیما ها در ایران

بدون شک برایتان جالب خواهد بود که بدانید تقریباً متوسط سنی که برای هواپیما ها در ایران در نظر گرفته می شود ۱۷ سال بیشتر از استاندارد های جهان است. متاسفانه ناوگان حمل و نقل ما در خطوط هوایی ایران اصلاً جوان نیست. استانداردهای جهانی به طور متوسط سن یک هواپیما را ۶ سال تخمین می زنند اما در ایران این عدد ۲۳ سال است. البته ناگفته نماند که شما برای سفر کردن  قبل از تعیین مقصد، هتل و رزرو تمام امکانات و تجهیزات در مقصد، باید ایرلاین خوبی را انتخاب کنید. خبر خوب اینکه ما در ایران ایرلاین ‌های خوشنام و موفقی داریم که سلامت مسافران را به هر چیزی ترجیح می دهند.

عمر مفید هواپیما برای ارائه خدمات با کیفیت تر

امیدواریم که با مطالعه این مطلب متوجه شده باشید که با در نظر گرفتن تمام فاکتور ها و لحاظ کردن همه موارد کنار یکدیگر است که شما به راحتی می توانید عمر مفید یک هواپیما را تخمین بزنید. مطمئن باشید که عمر مفید هواپیما تنها یک عبارت نیست. پشت این چند کلمه حرف های زیادی وجود دارد. آنهم اینکه برای تخمین زدن عمر مفید یک هواپیما شما به موارد و فاکتور های متعددی نیاز دارید.    

راه حل شرکت های هوایی برای تشخیص خستگی بدنه هواپیماها چیست؟

زمانی که هواپیماها به شرکت های هوایی تحویل داده می شوند، یک دفترچه راهنما دارند که به طور معمول اصول کار شرکت های هوایی محسوب می شود و شرکت های سازنده، هواپیماها را به گونه ای طراحی می کنند که در یک دوره زمانی مشخص هیچ گونه مشکل فنی برای این وسیله نقلیه هوایی پیش نیاید. این دفترچه ها دستورالعمل هایی برای جلوگیری از تمامی خطرهای فاجعه باری که برای وسیله ممکن است پیش بیاید ارائه داده می شود. البته لازم به ذکر است که بگوییم این موضوع مبنی این نیست که در طول مدت این دوره هواپیما دچار هیچ گونه خستگی نمی شود. در این دفترچه ها مدت زمانی که برای تعویض یا تعمیر قطعات هواپیما نیاز است نیز در مشخص شده است.

در هنگام ساخت و همچنین در طول فعالیت هواپیما بر روی سیستم های داخلی و همچنین بدنه هواپیما بررسی هایی صورت می گیرد که به آن “ارزیابی های غیر مخرب” گفته می شود. کارشناسان فنی در این ارزیابی ها به بررسی ترک ‌های بیش از ۰.۱۰ سانتی ‌متر می پردازند و در صورت وجود این ترک ها به شرکت هوایی مورد نظر گزارش می دهند.

در طول این ارزیابی، کارشناسان و مهندسان به بررسی ترک هایی که در نقاطی نظیر محل بال ها و تمام نقاط اتصال بدنه هواپیما می پردازند. لازم به ذکر است که بگوییم هزینه این بارزسی که ارزیابی غیر مخرب نامیده می شود بسیار بالا و بسیار هم زمان بر است.  به همین خاطر کارشناسان در حال طراحی و توسعه روش‌ هایی هستند که در هزینه و زمان صرفه ‌جویی شود. در دنیای امروز از روش های جدید برای این موضوع استفاده می کنند که در آن دیگر نیازی به باز کردن بال ‌ها به منظور بازرسی بست ها و ترک ‌ها نیست، بلکه تمام مراحل بازرسی از روی پوسته بدنه قابل ‌انجام است. این موضوع صرفه ‌جویی بسیاری در زمان و هزینه بازرسی ایجاد خواهد کرد.

روش هایی برای تعیین خستگی بدنه هواپیما

برای تشخیص دادن خستگی بدنه هواپیما روش های متداولی را در نظر گرفته اند تا تست های مرحله به مرحله با امواج فراصورت صورت گرفته است که در آن ها با القای امواج صوتی بالاتر از محدوده ی شنوایی انسان ها و ارتعاشات حاصل از آن می توان به عیب هایی که در داخل عناصر سازنده مواد پی برد. با استفاده از پرتوهای فراصوت متعدد در فاصل های زمانی غیر متناوب می توان به مشکلات مختلفی که در داخل نقاط و اعماق مختلف بدنه هواپیما وجود دارد نیز پی برد.

هزینه عملیات ارزیابی غیر مخرب چقدر است؟

به طور معمول هزینه ای که برای بررسی رباتیک هواپیماها به صورت مرحله به مرحله صرف می شود هزینه ای بالغ بر یک میلیارد تومان دارد که این بازرسی ها عموما قبل از پرواز بر روی بال ها و بدنه کامپوزیت هواپیماهای تجاری بزرگ و همچنین نظامی انجام می شود. بیشتر شرکت های تولیدی هواپیما و همچنین شرکت های ارائه دهنده خدمات پرواز از جمله بوئینگ، ایرباس و … با این سیستم های تست غیرمخرب در مقیاس های بزرگتر نیز اقدام به تشخیص کیفیت محصولاتشان می کنند.

گاهی ممکن است که این هزینه ها در نگاه اول کمی زیادتر به نظر برسد اما کمی اگر شرکت ها آینده نگرتر باشند دریافت خواهند کرد که این هزینه در برابر هزینه های غیر قابل جبرانی که در برابر سانحه های هوایی رخ می دهد نیز تقریبا هیچ به نظر می رسد و همچنین حتی اگر سانحه ای هم رخ ندهد از هزینه های مربوط به مونتاژ، اسقاط و تولید مجدد هم جلوگیری می کند و تقریبا به صرفه است.