اگر تجربه این را داشته اید که در زمان پرواز صاعقه ای به هواپیما برخورد کند، حتما احساس رعب و وحشتی که به شما انتقال داده شده را هرگز فراموش نمی کنید. زمان برخورد صاعقه به هواپیما همه مسافران و کادر پرواز یک صدای بلند و ترسناکی را می شوند که شاید در آن لحظه خیال این به سرشان بزند که حتما یک جای هواپیما سوراخ شده و یا آتش گرفته است؛ اما سوال اینجاست که آیا برخورد صاعقه آنقدرها که ترسناک است، خطرناک نیز هست؟ با هم در الی گشت می خواهیم همه چیز را در مورد برخورد صاعقه به هواپیما به بحث بگذاریم؛ با ما همراه باشید.
مطالب مرتبط: بعد از گم شدن هواپیما چه اتفاقی می افتد؟! خلبان ها چگونه در تاریکی شب مسیر را پیدا می‌کنند؟ اگر همه موتورهای هواپیما خراب شوند، تا چه مدت می تواند به پروازش ادامه دهد؟
لحظه برخورد صاعقه به هواپیمایی که شما را حمل می کند، حتما لحظه نگران کننده ای خواهد بود. شما راحت روی صندلی خود نشسته اید، به موسیقی گوش می دهید، در حال خواب هستید و یا کتابی را با آرامش می خواهد که ناگهان آسمان روشن می شود و یک خط پر نور با هواپیما برخورد می کند. خب! حتما متوجه خواهید شد که صاعقه ای به خاطر شرایط آب و هوایی به هواپیما برخورد کرده است. اما آیا واقعا نیاز است که نگران شوید، منتظر ماسک اکسیژن باشید و یا به دنبال جلیقه نجات بگردید؟
در ماه سپتابر ۲۰۱۷، یک پرواز نیوزیلندی که به ولینگون می رود، با صاعقه ای برخورد کرد و به خاطر آن مجبور شد تا به عنوان یک «اقدام احتیاطی» به آکلند برگردد و شرایط را به خاطر استانداردهای پرواز بررسی کرده تا بتواند دوباره به میسرش برگردد. مسافران به یک هواپیمای دیگر انتقال داده شدند و به رغم اطمینان خطوط هوایی از این موضوع که برخورد رعد و برق بسیار معمول است، اما برخی از آن ها هنوز هم چنین شرایطی را برای بازگشتن به آسمان پر از صاعقه نگران کننده می دانند.
به طور معمول، صاعقه با بدنه (مثل نوک بال یا دماغه) برخورد می کند و جریان از بدنه فلزی عبور داده می شود، قبل از اینکه به جای دیگر مثلا دم هواپیما برسد و طبق گفته پاتریک اسمیت (خلبان و نویسنده کابین محرمانه) برخورد صاعقه به هواپیما خیلی بیشتر از آنچه که شما فکر می کنید اتفاق می افتد.
می توان گفت که یک جت مسافربری عادی به طور متوسط هر دو سال یک بار، به یک صاعقه برخورد می کند که هواپیماها با این اصل ساخته شده اند. هرچند وقت یک بار یک خرابی در پوشش بیرونی هواپیما اتفاق می افتد و شاید سیستم برقی آن نیز یک اسیب جزئی ببیند اما رعد و برق ها در بیشتر شرایط هیچ اثری از خود به جای نمی گذارند؛ حتی شاید شما متوجه آن هم نشوید.
پروفسرو مامو حداد (Mamu Haddad)، استاد و مدیر آزمایشگاه رعد و برق مورگان-بوتی دانشگاه کاردیف، که روی درک رعد و برق در مصالح ساخت هواپیما کار می کند، در ادامه توضیحاتی می دهد.
او می گوید، هواپیماهای مدرن از کامپوزیت سبک وزن کربنی پوشیده شده با یک لایه نازک مس ساخته شده اند، مثلا هواپیمای دریم لاینرز (Dreamliners) و ایرباس A350 (Boeing Airbus A350) این ساخت را دارند و به عنوان یک قفس فارادی خوب عمل می کنند؛ به این معنی که
مهم‌تر این است که تانک های سوخت در بال ها در معرض هیچ جرقه های رعد و برق نیستند – به این خاطر است که فلزات اطراف، اتصالات ساختاری، درهای دسترسی، دریچه ها و سرپوش های سوخت باید قادر باشند تا در برابر هر گونه سوختگی از برخورد صاعقه به هواپیما مقاومت کنند؛ دمای این برخورد می تواند تا ۳۰،۰۰۰ درجه سانتیگراد است.
برخوردها معمولا زمانی اتفاق می افتند که یک هواپیما از میان ابرهای کومه‌ای‌بارا و در فاصله بین ۲ تا ۵ کیلومتری زمین (۶۵۰۰ تا ۱۶۵۰۰ پایی) از زمین، در حال حرکتند. پروفسور حداد نیز مانند پاتریک اسمیت اعتقاد دارد که .
رعد و برق می تواند تا ۲۰۰ هزار آمپر باشد، معمولا در برخی از مواجهه‌ها شما ممکن است که صدای خفیفی بشنوید و یا نوری را در خارج از هواپیما ببینید، اما در بیشتر شرایط شما چیزی احساس نخواهد کرد. نقطه ای در هواپیما که صاعقه با آن برخورد کرده شاید به مقدار کمی آب شود اما صنعت هواپیمایی تا حد زیادی محتاط است و آزمایشات اولیه هواپیما به قدری سفت و سخت هستند که مسافران در چنین شرایطی در معرض هیچگونه ریسکی قرار نگیرند.
همانطور که گفتیم برخورد صاعقه به هواپیما در اکثر شرایط بدون اثری اتفاق می افتد، اما خب در طول تاریخ چند برخوردی که منجر به حادثه های ناگوار شده نیز وجود دارد. در ژانویه ۲۰۱۴، پس از آنکه یک هواپیمای سبک متعلق به Intan Angkasa Air توسط رعد و برق سقوط کرد، چهار نفر کشته شدند. بمبنگ اروان (Bambang Ervan) سخنگوی وزارت حمل و نقل اندونزیایی، به یک سایت خبری در استرالیا گفت که هر چهار نفر در هواپیما در همان لحظه کشته شدند.
در سال ۲۰۱۰، وقتی یک بوینگ ۷۳۷-۷۰۰ از باگوتا با صاعقه برخورد کرد، به سه قسمت تبدیل شده و در جزایر سن آندرس کارائیب سقوط کرد که طی این حاثه ۲ نفر کشته شدند. در آن زمان، کارشناسان هوانوردی احتمال می دادند که دلیل این حادثه اصلا رعد و برق نبوده باشد، اما ترکیب آن با تغییر جهت سریع جهت باد می تواند باعث شده باشد که هواپیما سقوط کند. یک تجربه ناگوار دیگر که منجر به مرگ ۸۱ نفر شد، در سال ۱۹۶۳ اتفاق افتاد. طی این حادثه در مریلند، برخورد صاعقه به بال هواپیما باعث شد که بال آتش بگیرد و این بوینگ ۷۰۷ سقوط کند.
اما به طور کلی، حادثه هایی که مرگبار نبودند به لطف ارزیابی های امنیتی مدرن، امروزه رایج تر هستند. پاتریک اسمیت تجربه نزدیکی با رعد و برق داشته، زمانی که او کاپیتان پرواز یک هواپیما ۳۷ صندلی بوده است. او می گوید:
رعد و برق از یک ابر کوچک کومه‌ای‌بارا شروع شد و به دماغه هواپیما برخورد کرد اما چیزی که ما احساس کرده و شنیده بودیم کمی بیشتر از یک صاعقه کوچک بود. هیچ چراغ هشدار دهنده ای روشن نشد و هیچ ژنراتوری نیز از کار نیوفتاده بود. در آن لحظه مکالمه هایی که بین ما رد و بدل می شد از این چند جمله خارج نبودند:
مکانیک ها بعدا یک لکه سیاه کوچک جلوی هواپیما پیدا کردند.
معمولا بعد از برخورد صاعقه به هواپیما اقدامات احتیاطی صورت گرفته و هواپیما به طور کلی بررسی می شود. اگر هم آن هواپیما پرواز بعدی داشته باشد، معمولا پرواز به تاخیر افتاده و یا مسافران به هواپیمای دیگری منتقل می شوند.
منبع: telegraph.co.uk