۹یکی از معروف ترین روستا های گلاب گیری، روستای فرخد در خراسان است که هر ساله اردیبهشت ماه عطر گل گلاب آن فضا را بر می دارد و به قمصر خراسان مشهور است.
گلاب و گلاب گیری ذهن اکثر ما را به سمت کاشان و قمصر می برد. شاید اگر بگوییم نقاط دیگر ایران هم گلاب مرغوب دارند باور نکنید! اما در نقاط دیگر ایران هم مراسم گلاب گیری برگزار می شود.
به همین منظور در این مقاله از مجله گردشگری الی گشت به معرفی روستای فرخد ؛ مهد گل محمدی و قمصر خراسان می پردازیم، با ما در ادامه همراه باشید.
برای خرید بلیط هواپیما با مناسب ترین قیمت از الی گشت روی تصویر زیر کلیک کنید.
موقعیت جغرافیایی روستای فرخد
در اطراف مشهد روستاهای زیادی وجود دارد که هر کدام جاذبه های گردشگری مخصوص به خود را دارند. روستا فرخد یکی از معروف ترین آنهاست. این روستا در استان خراسان رضوی و در فاصله نزدیک از شهر مشهد واقع شده است. به ۸ کیلومتری جاده کلات مشهد که نزدیک می شوید، دیگر نیازی نیست از اهالی محل دقیق روستا را بپرسید؛ در اردیبهشت ماه، عطر گل‌های محمدی بهترین راهنمای شما برای رسیدن به این روستای زیبا هستند. این روستا قدمتی چند صد ساله دارد ازین رو که سنگ قبرهایی در اعماق دو متری زمین های روستای فرخد که مربوط به ۳۰۰ سال گذشته هستند کشف شده است. منطقه فرخد شامل دو روستا به نام روح‌آباد و فرخد بالاست. در سال‌های دور قلعه‌ای قدیمی و تاریخی به نام قلعه بالا، مابین فرخد و روح‌آباد ساخته شد که تعداد زیادی از اهالی این دو منطقه را در خود جای داد.
از آنجا که شغل اصلی بیشتر روستاییان فرخد کشاورزی است، محصولات کشاورزی با کیفیت و متنوعی در این روستا کشت می شود. قبل آنکه روستای فرخد به مهد گل محمدی شناخته شده و کشت آن رونق پیدا کند، انگور از مهم ترین و معروف ترین محصولات فرخد به شمار می رفت. البته هم چنان این روستا در تولید انواع انگور مرغوب (حدود ۲۰ نوع انگور) نسبت به روستاهای دیگر مشهد سرآمد است و حرف اول را می زند.
زعفران از دیگر محصولات مهمی است که در زمین های کشاورزی فرخد کشت می شود تا غذا مردم خراسان از عطر و طعم بی‌نظیر آن پر از رنگ و طعم شود. گوجه و خیار هم جز محصولاتی هستند که کشاورزان فرخد هر سال با توجه به نیاز مردم و میزان آب در دسترس، کشت می کنند.
گلاب گیری در روستای فرخد
در سال های اخیر محصول گلاب به محصول اول روستای فرخد خراسان، تبدیل شده است. به پیشنهاد شورای روستا چند سالی می‌شود که حدود ۱۰ کارگاه گلاب گیری در روستا دایر شده است. وجود این کارگاه ها باعث شده کشت و تولید گلاب توسط مردم روستا رونق پیدا کند. بیش از نیم قرن است که کشاورزان پرتلاش در روستای فرخد، گل محمدی کشت می‌کنند و ثمره تلاش آن‌ها تولید چند تن گل محمدی در سال است. روستای فرخد به دلیل کشت فراوان گل محمدی و تولید گلاب ناب به مهد گلاب مشهد و قمصر خراسان معروف است. کارگران و کشاورزان زحمتکش روستای فرخد طی ۲۰ روز چیدن گل های محمدی را از صبح زود تا ظهر یعنی زمانی که گل ها روی بوته‌ها به حالت باز باشند، انجام می دهند.
فرآیند ساخت گلاب
کارگران مزارع گل محمدی روش های خاصی برای چیدن گل ها به کار می برند تا به بوته ها و دستانشان کمترین آسیب وارد شود. پس از آنکه کارگران گل ها را چیدند، آن‌ها را در کیسه های بزرگ قرار می دهند و به کارگاه های گلاب گیری تحویل می دهند. اگر تا بحال به کارگاه های گلاب گیری رفته باشید می دانید که در این کارگاه ها برای تولید گلاب دیگ های بزرگ، لوله های فلزی متصل به دیگ و فضایی پر از آب شبیه به استخر وجود دارد. برای گلاب‌گیری مقداری معینی از گل های محمدی و آب را در این دیگ ها می ریزند و در آن را که شبیه کلاه خود است، کامل می بندند تا آب و گل بجوشند.
پس از آنکه آب و گل جوشید بخار حاصل از آن از طریق لوله های متصل به دیگ به فضایی پر از آب سرد منتقل می شود و عمل تقطیر صورت می گیرد. در مرحله آخر، آب و گل در فضای خنک به گلاب تبدیل شده و از طریق لوله ای به ظرف منتقل می شود و اینگونه است که گل ناب محمدی روستای فرخد آماده می شود.
گل غلتانی نوزادان در روستای فرخد
در روستای فرخد برای نوزادانی که در اولین بهار زندگی خود به سر می برند، مراسم خاص و زیبایی به نام گل غلتانی برپا می شود. این مراسم را مادر نوزاد و بانوان فامیل اجرا می کنند. بدین صورت که ابتدا اوایل صبح در باغات خود گل‌ها را می چینند و از شاخه جدا می کنند. بعد از چیدن، نوبت به پرپر کردن گل ها می رسد.
بانوان روستا گل ها را در حال و هوایی معنوی و با نشاط با خواندن صلوات و شعرهای سنتی در پارچه ای پرپر می‌کنند. ۴ نفر از زنان مسئول می شوند تا ۴ گوشه پارچه را به دست گرفته و باقی افراد نوزاد را که حمام کرده میان گلبرگ ها می غلتانند. اهالی روستا فرخد مراسم گل‌غلتانی نوزاد را نمادی برای شادابی نوزاد و مصون ماندن او از شر و بدی در آینده می‌دانند. علاوه براین باورهای مثبت، بسیاری از پزشکان هم مراسم گل‌غلتانی را برای کاهش حساسیت فصلی و آلرژی نوزاد موثر می دانند.
در سال ۱۳۹۴ برای اولین بار جشنواره گل محمدی در روستای فرخد مشهد، برگزار شد که حدود ۴۰۰ نفر بازدید کننده داشت. اما همین تعداد کم نیز باعث تبلیغ بیشتر برای این روستا شدند و در سال های بعد تعداد بیشتری از افراد برای مراسم جشنواره گل محمدی فرخد حضور پیدا کردند؛ به طوریکه در سال سوم جشنواره حدود ۲۰۰۰ نفر بازدید کننده در جشنواره شرکت نمودند.با توجه به اینکه برداشت گل محمدی در فرخد از نیمه اردیبهشت آغاز می‌شود و اوایل خرداد پایان می‌یابد، زمان برگزاری جشنواره به طور معمول در هفته سوم اردیبهشت است. این جشنواره معمولا اوایل صبح شروع شده و قبل از ظهر خاتمه پیدا می‌کند. برگزاری مسابقات، اجرا موسیقی محلی، تشریح فرآیند گلاب‌گیری و مراحل کشت و برداشت گل محمدی و فروش محصولات گل محمدی مانند گلاب، مربا، دمنوش و… با قیمتی مناسب، از جمله برنامه های ویژه در جشنواره هستند.
مسیرهای دسترسی به روستای فرخد
بهترین مسیر برای رفتن به روستای فرخد از مشهد این است که از خیابان عبادی نرسیده به خواجه ربیع به سمت جاده کلات حرکت کنید. در جاده کلات سه روستای پاژ، فارمد و فرخد را دنبال کنید تا به مقصد برسید. هنگام پرسیدن آدرس در نظر داشته باشید ممکن است روستاییان فرخد را به نام های دیگری چون فاز، پرمه و فرخی تلفظ کنند. بنابراین هر کدام از این نام ها را که شنیدید گیج نشوید، منظورشان همان روستا فرخد است.
توصیه می کنیم برای رفتن به روستا فرخد از نقشه های آنلاین و مسیریاب های هوشمند استفاده نکنید. این نقشه ها و مسیریاب ها ممکن است مسیرهایی مانند عبور از کمربندی مشهد را به شما پیشنهاد کنند که راهتان را دور کرده و بیشتر شما را گمراه کنند. اگر شما در استان خراسان رضوی ساکن هستید یا زمانی به این استان سفر کردید، اواسط اردیبهشت به فرخد یا همان قمصر خراسان سری بزنید. خرید از گلاب و سایر محصولات روستا جان تازه‌ای به کشاورزان می بخشد. اگر شما هم از این روستا دیدن کرده اید، نظرتان را درباره آن با ما درمیان بگذارید.