پس از پرواز معمولا افراد دچار بیماری موقتی می شوند که شرایط جسمانی آن ها را برای مدتی تحت اختیار و فشار قرار می دهد، مجموع نشانه های این بیماری در اصطلاح جت لگ نام دارد. ممکن است در برخی از افراد نشانه های جت لگ بروز نکند و یا کم خودش را نشان دهد و بر عکس، در برخی از افراد بسیار شدید باشد. امروز ما خواهیم تا هم کمی درباره ی جت لگ و علل ریشه ای بروز آن و هم درباره ی درمان جت لگ، آن هم با ورزش بپردازیم. در ادامه با ما در الی گشت همراه باشید.
مطالب مرتبط: قوانین عجیب و غریب هواپیمایی که حتی حرفه ای‌ها نیز نمی دانند! سنگاپور ایرلاینز، بهترین هواپیمایی جهان از نگاه «ورلد ایرلاین اِواردز» کدام ویژگی شرکت هواپیمایی امارات را به یک ایرلاین فوق لوکس تبدیل کرده است؟
در ابتدا می خواهیم تا به صورت کوتاهی درباره ی پدیده ی جت لگ با شما صحبت کنیم. جت لگ (jet lag) که در واقع به معنای پرواز زدگی است، همانطور که در مقدمه نیز به آن اشاره ای کوتاه نمودیم، یک نوع بیماری موقتی است که در مواقعی اتفاق می افتد که الگوهای خواب افرادی که سوار بر هواپیما بوده اند، دچار اختلال شود.
در این جور شرایط فرد معمولا ممکن است دچار حالت هایی همچون: احساس سرگیجه، خستگی، سستی و شاید زودرنجی شود و احتمالا در کنار همه ی این احساسات، سردرد هم خواهد داشت. به زبان علمی تر، جت لگ یک به هم ریختگی وضعیت فیزیولوژیکی بدن است که معمولا از به هم خوردن برنامه ی روزانه ی بدن به وجود می آید و بهتر است که در هنگام وقوع، با نشانه های این بیماری پروازی مبارزه شود. به همین علت دانشمندان بسیاری سعی در مقابله با این وضعیت را دارند.
جت لگ معمولا بعد از پروازهای طولانی مدت به وجود می آید. پروسه ی فیزیکی این پدیده به این صورت است که به این علت که ساعت بدن به وسیله ی یک سیستم نگهداری داخلی هدایت می شود، اما از عوامل محیطی خارجی نیز مانند چرخه ی تاریک شدن شب و روز، تاثیر می پذیرد.
هنگامی که ساعت بدن از هماهنگی خارج می شود و نیاز به تنظیم مجدد دارد، پدیده ی جت لگ به وجود می آید. سفر به مناطق مختلف زمانی و تجربه شب و روزی که متفاوت از زندگی روتین افراد است در واقع باعث می شود ساعت بدن ما از هماهنگی خارج شود.
جت لگ همیشه به علت پرواز نیست بلکه علت های دیگر آن شامل تغییر ساعات کاری و برخی اختلالات خوابی نیز می باشد. پرواز زدگی بر الگوهای خواب و بیدار شدن و خوردن و کار ما تاثیر می گذارد و تنظیم هورمون راه حل هماهنگ سازی ساعت بدن است.
هنگامی که جت لگ اتفاق می افتد، سطح هورمون ها از هماهنگی با محیط خارج می شوند و دمای بدن نیز با توجه به ساعت بدن تغییر می کند. پرواز زدگی تا زمانی ادامه پیدا کند که تمام این عوامل بتوانند به محیط جدید پاسخ دهند.
از آن جایی که به نظر می رسد جت لگ شامل اختلال در ۲ گروه جداگانه اما مرتبط از نورون یا یاخته های عصبیِ مغز در بدن انسان باشد و این نورون ها بخشی از ساختاری به نام هسته سوپراکیاسماتیک باشند، از این رو دانشمندان فکر می کنند که می توانند که با استفاده از ورزش، اثرات جت لگ را از بین ببرند.
شاید در ابتدا برایتان سخت باشد که تصور کنید که وقتی در اثر پرواز از شرق به غرب و تغییر در بسیاری از عوامل رویتن دیگر همچون ساعت خواب و اختلاف ساعات، بدن شما دچار مشکلاتی شود که می توان آن ها را با ورزش حل نمود.
جت لگ معمولا با کسل شدن و بی حوصلگی همراه است و دقیقا برای از بین بردن چنین حالاتی باید به روشی پناه برد که مشکل را از ریشه حل نماید. کارشناسان هواشناسی با استفاده از علوم ورزش و پزشکی، مجموعه ای از تمرین های برنامه ریزی شده را به نام سوئیت لگ (Sweatlag) به وجود آورده اند. سوئیت لگ می تواند حالات بد حاصل جت لگ را از بین ببرد.
این تمرینات که توسط کارشناسان خبره ی شرکت هواپیمایی دلتا ایرلاینز با همکاری یکی از بهترین موسسات ورزش جهان به نام اکوئینوکس (Equinox) طراحی شده است. یکی از نکات مهم و البته ظریفی که طراحان این برنامه های ورزش در نظر داشته اند که انجام این حرکات به هیچ گونه تکنیک و یا حرکت سخت ورزش خاص و یا حتی تجهیزاتی احتیاج نداشته باشد و در همه حال و همه جا نیز قابل انجام دادن باشد.
در واقع ورزش های مجموعه ی سوئیت لگ، تمرینات حرکتی و کششی دارد که تاثیرات آن ها بر روی بدن افراد با بدن های مختلف باعث می شود تا با بیماری پروازی جت لگ و علائم آن بسیار مناسب مقابله شود. تمرینات سوئیت لگ به ۳ قسمت اصلی بدن که شامل قسمت های تحتانی، میانی و فوقانی است، می باشد.
تمام این سه ناحیه در طی تمرینات هماهنگ کششی، آرام و متعادل می شوند و بدن را آرام می نماید. کسانی که مجموعه ی این ورزش ها را مورد طراحی قرار داده اند هدف اصلی این ورزش ها را جلوگیری از آسیب های جسمانی مطرح نموده اند. آن ها می گویند که این مجموعه از تمرین‌ها از منقبض شدن بدن به دلیل نشستن طولانی مدت جلوگیری می کنند و همچنین عضلات بیدار و هوشیار بمانند.
کسانی که این ورزش را طراحی کرده اند می گویند که برای داشتن تاثیرات بیشتر، تمرینات را به صورت مستمر و منظم از ۱۲ الی ۲۴ ساعت پیش رو و پس از اتمام پرواز انجام دهند. در واقع گردش خون و تحریک عضلات سبب می شود که عادات معمول زندگی در شبانه روز بدن شما به سرعت اصلاح شوند و خود شما نیز حس خوشایند حاصل از آن را تجربه کنید.
پیشنهاد می شود که این تمرینات را در زمانی انجام دهید که در نور خورشید هستید زیرا در این صورت تاثیراتی دو چندان خواهد داشت. اگر هم که میل دارید و امکانش برایتان مهیا است، زودتر غذا بخورید تا بدنتان اینگونه ساعت درست را بیابد و سریع تر از حالت جت لگ بیرون بیاید. البته توصیه می کنیم که برای پیشگیری از این حالت، کمی قبل از پرواز ورزش کنید تا بدنتان به راحتی فشار پرواز را تحمل نماید.