تا به حال دو واژه ی ایکائو و یاتا به گوشتان خورده است؟ اگر با هواپیما سفر کرده باشید و یا حتی به مطالب مربوط به هواپیما علاقه مند باشید حتما تا به حال اسم دو اژه ی یاتا و ایکائو بدون شک به گوشتان خورده است. این دو واژه هر دو اصطلاحات هواپیمایی هستند که اشاره به کدهایی دارند که در نتیجه باعث شناسایی هواپیما و فرودگاه ها می شود. در واقع با گفتن این دو کد و یا گاهی حتی یکی از این کدها، خیلی از مواقع شرایط مختلف به زبانی اختصاری می شود. اما این دو کد که معمولا هم نامشان با هم می آید، آیا تفاوتی با هم دارند؟ پاسخ این سوال بدون شک، بله است. امروز ما می خواهیم تا تفاوت ایکائو و یاتا را مورد بررسی قرار دهیم پس با ما همراه باشید.
مطالب مرتبط: آشنایی با آژانس ایمنی هوانوردی اروپا و چند مفهوم هواپیمایی دیگر آشنایی با فرودگاه جدید استانبول، بزرگ ترین فرودگاه جهان! معرفی مراکز آموزش خلبانی در ایران
به بلیت هواپیمای خود دقت کنید. بر روی آن حروف اختصاری ثبت شده است که مطمئنا از یافتن منظور آن ها بدون آگاهی از آن که آن ها نشانگر چه چیزی هستند، ناتوان هستید. به هر حال در قسمت از بلیت هواپیمای شما نام فرودگاه مبدا و در قسمت دیگری کدی به نام کد یاتا ثبت شده است. یاتا به زبانی ساده به معنای این است که به صورت خلاصه و اختصاری نام فرودگاه ها و یا مختصات آن ها را به صورت اختصار و کد ثبت می کنند و کاربرد اصلی این کدها، شناسایی فرودگاه ها در سراسر جهان است.
یاتا (IATA) که مختصر شده ی International Air Transport Association airport code است، در واقع معمولا از ۳ حرف اول وسط و آخر اسم فرودگاه ها به وجود می آید و حکم شناسایی برای آن ها را دارد. به طور مثال IKA کد یاتای اختصای فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) است که از نام انگلیسی این فرودگاه یعنی Imam Khomeini International Airport برداشته شده است. انجمن هوایی یاتا و یا ایکائو فارق از بررسی تفاوت ایکائو و یاتا دو انجمنی هستند که با این که با هم دچار تفاوت هایی هستند اما، هر دوی این کدها برای نظم بخشیدن و سهولت امور در دنیای فرودگاه ها و قوانین پروازی به وجود آمده اند. هر زمانی که در هر کجای دنیا فرودگاهی تاسیس شود و یا شرکت هواپیمایی و ایرلاینی تاسیس گردد، برای دریافت کد یاتا و کد ایکائو اقدام می کنند که البته قبل از آن باید به استانداردهای مشخصی خودشان را رسانده باشند.
قبل از بررسی تفاوت ایکائو و یاتا باید بگوییم که؛ در زمینه ی دریافت کد یاتا پس از انجام تمامی این مراحل، هر کدام از این انجمن های بسیار مهم به ایرلاین و یا فرودگاه مورد نظر، کد مخصوص تثویب شده اش را اعطا می نماید. دفتر مرکزی انجمن کد یاتا در شهر مونترال کشور کانادا قرار دارد و در سال ۱۹۴۵ میلادی این انجمن تاسیس شده است. هدف این انجمن در ابتدا بیانه ای با عنوان سازمان بخشیدن به فرودگاه ها و همچنین نظارت بر کیفیت سازمان های پروازی و فرودگاهی تعیین شد. پس از آن هم زمان زیادی نگذشت که در آوریل همان سال، ۲۶۰ کشور این انجمن را به رسمیت شناختند و به عضویت آن درآمدند.
امروزه در هر کجای دنیا برای هر فرودگاه و یا ایرلاینی واجب است که این کد را دریافت کرده باشد. این کد نوعی رسمیت دریافت کردن هم تلقی می شود. با گذشت بیش از نیم قرن از تاسیس این سازمان، امروزه دیده می شود که حتی قطارها هم این کد را دریافت می کنند. در اهداف یاتا به طور خلاصه بیان شده که هدف از تشکیل این انجمن جهانی این است که نظارتی صحیح بر عملکرد شرکت های هواپیمای و تعمال آن ها با یکدیگر و همچنین با فرودگاه ها و نوع همکاری و عملکرد آنان، نظارت بر سیستم های تجارت هوایی و تشویق نظام گردشگری، نظارت بر کیفیت ها و بررسی عملکردها و اهدافی از این قبیل می باشد.
در زمینه ی بررسی تفاوت ایکائو و یاتا دیگر نوبتی هم که باشد، نوبت بررسی کد ایکائو است. کد ایکائو هم همانند یاتا یک کد فرودگاهی است که معمولا برای شناسایی یک فرودگاه به کار می رود. کد ایکائو (icao) که نام اختصاری The International Civil Aviation Organization است در سال ۱۹۴۴ میلادی و تحت نظر سازمان ملل متحد تنها یک سال قبل از به وجود آمدن کد فرودگاهی یاتا تاسیس شد. این کد اختصاری فرودگاهی، که برای نظارت بر عملکرد ناوگان هوایی کشورهای مختلف تاسیس شد از زمان به وجود آمدنش تا به حال دفتر مرکزی اش در واشنگتن قرار گرفته است. هدف سازمان ملل متحد از ایجاد چنین سازمانی، نظارت و مدیریت بر روی اجرای کنوانسیونی که در شیکاگو برای فرودگاه های جهان به وجود آمده است.
این معاهده که کاملا غیر نظامی است و تنها برای نظارت بر معاهدات و قوانین هوایی به وجود آمده است، به همراه کد یاتا یکی از مهم ترین معادهدات هوایی است که تا به حال به وجود آمده و به توسط کشورمان ایران هم به امضا رسیده. این سازمان که امروزه دیگر به همراه کد یاتا در مونترال کانادا دفتر مرکزی خود را قرار داده است، در حال حاضر سازمان ایکائو با دارا بودن ۱۹۲ عضور از کشورهای سراسر جهان و همچنین با توجه به سیاست های کاری آن با توجه به راه کارهایی اقتصادی، امن و کارآمد به استانداردسازی پروازهای بین المللی را بر عهده دارد. یکی از اصولی که ایکائو همواره آن را سرلوحه ی کار خود قرار داده این است که؛ به محیط زیست بسیار توجه نماید. شاید یکی از تفاوت های ایکائو و یاتا این باشد که این کد چهار حرفی است. کد فرودگاهی در سند ۷۹۱۰ سازمان ملل متحد به ثبت رسیده است.
از جمله دلایل عمده ی تفاوت ایکائو و یاتا این است که کد فرودگاهی یاتا معمولا برای هدف هایی همچون جدول اعلام ایرلاین ها، خرید و اعلام اطلاعات بلیت پرواز هواپیما و اهدافی از این قبیل استفاده می گردد. این در حالی است که کد ایکائو کمی تخصصی تر است. ایکائو را برای استفاده و شناسایی امکانات حمل و نقل های هوایی همچون ایستگاه های هواشناسی، شناسایی تمامی امکانات حمل و نقل هوایی، مراکز کنترل ترافیک های هوایی، بررسی پروازها و ایستگاه های بین المللی می باشد.
یکی دیگر از استفاده های ایکائو را که یاتا ندارد این است که برای پروازهایی که بر فراز کشورهای جهان انجام می شود، از حروف اختصاری مخصوص ایکائو صورت می پذیرد که این امکان برای یاتا تعریف نشده است. در واقع یکی از موارد تفاوت ایکائو و یاتا این است که یاتا کدی ۳ حرفی و بین المللی است و ایکائو کدی ۴ حرفی و منطقه ای. حتی شکل کد بندی های ایکائو با یاتا نیز متفاوت است. کدهای ایکائو در برد بزرگی و کوچکی کشورها نیز قوانین مجزایی دارد. در ضمن شکل ساختاری ایکائو در مواردی در زمینه های سیاسی و اداری دارای فرق هایی می باشد. بدون شک فرودگاه ها و ناوهای نظامی و غیر نظامی در زمینه ی کد ایکائو دارای فرق های اساسی و بزرگی هستند که مخصوص به خود می باشند.
به همین ترتیب منطقه ی سنت پیر توسط دولت فرانسه اداره می شود و کد ایکائو فرودگاه های آن منطقه با آن که در قاره ی اروپا قرار دارند با LF (حروف اول کشور فرانسه) شروع می شود. مورد استثنای دیگر در مورد کد ایکائو این است که حروف I، J و X به عنوان حرف اول کد ایکائو استفاده نمی شوند. در روسیه و کشورهای مستقل مشترک المنافع از حرف X در کدهای داخلی برای شناسایی حوزه های هوایی نظامی و دولتی استفاده می شود، اما در کد ایکائو بین المللی از این حرف استفاده نمی شود. همچنین حرف Q نیز در ارتباطات رادیویی بین المللی و سایر موارد غیر جغرافیایی کاربرد دارد.
حال که بسیار کامل درباره ی مفهوم و حتی تاریخچه ی دو کد فرودگاهی و پروازی یاتا و ایکائو را برایتان شرح دادیم دیگر وقت این فرا رسیده است درباره ی تفاوت ایکائو و یاتا برایتان بگوییم. همانطور که گفتیم کد ایکائو تفاوت ها و کابردهای عمده ای با کد فرودگاهی یاتا دارد.
یکی از این تفاوت ها این است که کاربری ایکائو بسیار فراتر از یاتا است. یاتا را معمولا برای کدهای فرودگاهی و افراد عادی و معمولی استفاده می کنند اما ایکائو را برای سطوح تخصصی تر و در انواع مختلف استفاده می نمایند. همیشه ایکائو را در زمینه های تخصصی تر استفاده می کنند و یاتا را در اختیار مسافران می گذارند.