همه ما تا به حال برج مراقبت پرواز را دیده ایم که در گوشه ای از فرودگاه خودنمایی می کند. اما آیا می دانید این برج دقیقا چه کاری انجام می دهد؟ کاربرد برج مراقبت پرواز چیست و آیا یک فرودگاه بدون آن هم می تواند به فعالیت ادامه دهد؟ اگر خلبان ها هواپیما را هدایت می کنند پس برج مراقبت پرواز چه کاری انجام می دهد؟ در ادامه می خواهیم در مورد برج مراقبت پرواز صحبت کنیم و کاربرد آن و نقشی که در امنیت پرواز دارد را با هم مرور کنیم. با الی گشت همراه باشید.
مطالب مرتبط: دانستنی های پرواز که تنها خدمه از آن مطلع هستند اگر سیستم جی پی اس هواپیما از کار بیفتد چه اتفاقی می افتد؟
در مطلبی که قبلا نوشتیم به این سوال پرداختیم که در هر لحظه چند هواپیما در آسمان وجود دارد؟ در آنجا توضیح دادیم که طبق آمار سال گذشته، در هر لحظه بیش از ۹۰۰۰ فروند هواپیما در آسمان در حال پرواز هستند. این هواپیماها گاه در مسیرهای موازی هم پرواز می کنند و گاهی هم در خلاف جهت هم در حال حرکتند. با توجه به اینکه در مناطقی مثل اروپا و آمریکا ترافیک هوایی بسیار زیاد است، این هواپیماها چطور از برخورد با هم دوری می کنند؟ به طور مثال، در بازه های زمانی اوج مسافرت هوایی، تنها در ایالات متحده در هر لحظه ۵۰۰۰ هواپیما در آسمان این کشور در حال پرواز است. هواپیما چطور از موقعیت مکانی همدیگر باخبر می شوند؟ اگر هواپیمایی به دلایل اورژانسی مجبور شود مسیرش را عوض کند ممکن است به هواپیماهای دیگر برخورد کند؟ در اینجا پای مراقبت پرواز و کارشناسان مراقبت پرواز به داستان باز می شود.
کارشناسان ترافیک هوایی که در برج مراقبت پرواز مشغول به کار هستند وظیفه دارند از امنیت پرواز هواپیماهای تجاری و خصوصی مطمئن شوند. این شغل از اهمیت بالایی در صنعت هوایی برخوردار است. متخصصان مراقبت پرواز باید حرکت صدها و شاید هزاران هواپیما را کنترل کنند و آن ها را در فاصله ایمنی از یکدیگر نگه دارند. این افراد که در برج مراقبت پرواز قرار دارند دایما با خلبان های هواپیماها در تماس هستند و به طور مداوم اطلاعات را ردو بدل می کنند. هنگام برخاستن از باند و موقع فرود این افراد خلبان را هدایت می کنند. در شرایط جوی نامساعد که خلبان دید درستی ندارد این کارشناسان مراقبت پرواز هستند که با استفاده از دستگاه ها و تجهیزات مدرن جهت درست را به خلبان نشان می دهند. وقتی به مراقبت پرواز فکر می کنیم اولین چیزی که به ذهنمان می رسد مردان و زنانی است که در برج مراقبت فرودگاه مشغول کار هستند. بله، این تصویر تا حدی درست است، اما مسئله مراقبت پرواز بسیار پیچیده تر از این حرف هاست.
همان طور که می دانیم کشورهای مختلف با مرزهای خشکی و آبی از هم جدا می شوند. این مرزها مشخص می کند که تا کجا قلمرو یک کشور محسوب می شود. اما جالب است بدانید که مرز هوایی هم وجود دارد. بله، آسمان را هم مرزبندی کرده اند و هر کشور محدوده ای مشخص را به عنوان حریم فضایی خود انتخاب کرده است. شاید در اخبار شنیده باشید که مثلا یک هواپیما حریم هوایی کشوری را نقض کرده است! این مرز هوایی همانند مرزهای خشکی و آبی توسط دولت هر کشور به دقت مراقبت و کنترل می شود. اما در داخل مرزهای یک کشور نیز ممکن است حریم های هوایی مختلفی وجود داشته باشد تا کار کنترل هوایی راحت تر انجام شود. به طور مثال حریم هوایی ایالات متحده به ۲۱ منطقه (مرکز) تقسیم می شود. هر منطقه خود به بخش های کوچک تری تقسیم می شود. در داخل هر بخش فرودگاه های متعددی وجود دارند که کارشناسان مراقبت پرواز وظیفه کنترل و هدایت آن ها را بر عهده دارند.
این قسمت کلیه ترافیک های هوایی را کنترل می کند. همینطور در مواقعی که شرایط پرواز دچار مشکل می شود به کنترل ترافیک هوایی در داخل مراکز کمک می کند. مشکلاتی که بر سر راه پرواز ممکن است به وجود می آید می تواند شرایط آب و هوایی نامساعد، ازدحام و شلوغی ترافیک هوایی یا غیرفعال بودن و خراب بودن باند فرود باشد.
در هر مرکز یک مرکز کنترل ترافیک مسیر هوایی وجود دارد. هر ARTCC ترافیک هوایی در داخل بخش های هر مرکز را به جز حریم هوایی فرودگاه های محلی کنترل می کنند.
این بخش نیز در صورت وجود ترافیک هوایی بالا، کار هماهنگی و کنترل ترافیک هوایی را انجام می دهد. متخصصینی که در این پایانه ها مشغول کارند با استفاده از رادارهای نزدیک-برد ترافیک هوایی را کنترل می کنند. هماهنگی هواپیماها برای فرود در باند و کنترل آن ها در طول پرواز توسط واحد کنترل تقرب صورت می گیرد.
برج مراقبت پرواز آشناترین بخش مراقبت و کنترل ترافیک هوایی است. این برج در فرودگاه هایی که پروازهای منظمی انجام می دهند وجود دارد. احتمالا هنگامی که به فرودگاه مراجعه می کنیم و سوار هواپیما می شویم این برج را می بینیم. برج مراقبت پرواز وظیفه اصلی مدیریت هواپیماها در هنگام فرود، پرواز و کنترل ترافیک باند فرودگاه را بر عهده دارد.
ایستگاه خدمات پرواز اطلاعات لازم مثل شرایط آب و هوایی، مسیر و برنامه پرواز را جمع آوری می کند و آن ها را به خلبان های هواپیماهایی که در فرودگاه های کوچک و مناطق روستایی پرواز می کنند منتقل می کند. همچنین در مواقع اورژانسی به کمک خلبان ها می آید و هماهنگی عملیات های جستجو و نجات برای یافتن هواپیماهای گمشده را نیز مدیریت می کند.
به طور کلی وظیفه بخش مراقبت پرواز کنترل هواپیماها و جلوگیری از برخورد و تصادف آن ها با یکدیگر است. این بخش همچنین باعث سرعت و نظم بخشیدن به حرکت هواپیماها و برنامه ریزی پروازها می شود. مراقبت پرواز باعث افزایش ایمنی پرواز می شود و اطلاعات لازم را در حین پرواز به خلبان ها منتقل می کند. علاوه بر این، در مواقع اورژانسی و وقتی هواپیما با مشکلی مواجه می شود این بخش مراقبت پرواز است که به کمک خلبان می آید و از بروز حادثه جلوگیری می کند.