در چند روز گذشته تصاویری از یکی از پایه ستون های کاخ آپادانا در تخت جمشید در فضاهای مجازی دست به دست شد تعجب و کنجکاوی بسیاری از افراد را برانگیخت. در این تصویر یکی از پایه ستون های کاخ آپادانا را نشان داده شده بود که آن را با پلاستیک سیاهی پوشانده بودند. یکی از خبرگزاری ها به دنبال دلیل این اتفاق رفته و با مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید در این خصوص گفتگو داشته است. با الی گشت همراه شوید تا دلیل وجود این کیسه های سیاه روی پایه ستون ها را بدانیم.
مطالب مرتبط: آغاز به کار پروژه “شکوه تخت جمشید” در استان فارس تخت جمشید، اوج هنر و معماری باستانی ایران ۲۳ تمدنی که برای جشن نوروز ایرانیان در باستان هدیه آوردند!
بر اساس گزارش تهیه شده از خبرگزاری ایلنا حمیدفدایی که مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید می باشد با ارائه توضیحاتی در این خصوص گفت: در حال حاضر در تخت جمشید و پاسارگاد از مصالح مرمتی استفاده می‌شود که در مقایسه با سیمانی که در گذشته استفاده می‌شده است مزایای بیشتری را دارا می باشد. این نوع مواد، پایه آهکی داشته و آزمایش های اولیه برای آن حدود ۷ سال پیش در کاخ هدیش انجام شده و آزمون های نهایی نیز نشانگر خواص و مزایای بسیار بالای آن نسبت به سیمان های اجرا شده در سایت های تاریخی مشابه است. او همچنین اضافه کرد: پایه ستون های کاخ آپادانا نیز از این موضوع مجزا نبوده و هم اکنون از بهترین و مناسب ترین مواد مرمتی به نام لدان در آن استفاده می‌شود. لدان از پنج نوع ماده مختلف تشکیل ششده که با توجه به مشکل و آسیب که به هر بخش از بنا وارد شده می بایست یکی از انواع این مواد خاص استفاده شود. نکته مهم این می باشد که تشخیص و حتی اجرای این ماده برای مرمت کاری بسیار حساس و کارشناسانه بوده و مرمتکار حتما می بایست از نظر علمی در حدی باشد که آسیب را به درستی تشخیص داده و با اختلاط نسبت های مختلف ماده مورد نظر را آماده و سپس اجرا کند.
فدایی همچنین درخصوص نوع مواد استفاده شده و میزان آسیب‌های آن توضیح داد: مواد مورد استفاده نباید از لحاظ شیمیایی در اثر گذشت زمان تغییر شکل یا تغییر رنگ دهد. مواد مرمتی نباید روی عنصر معماری مورد مرمت اثر منفی بگذارد و همچنین نباید نسبت به جنس اثر مورد مرمت حساسیت یا واکنش نشان دهد. ضروری است مواد مرمتی از لحاظ فیزیکی با جنس اثر تاریخی همگن باشد، ضریب انبساط و انقباض مواد اجراشده باید با جنس اثر مورد مرمت تشابه داشته باشد، درصد جذب رطوبت مواد اجرا شده باید مشابه اثر تاریخی بوده و درجه سختی مواد اجرا شده به منظور سهولت در اصل برگشت پذیری، نباید از جنس اثر تاریخی اصلی سخت تر باشد. او اشاره کرد: از نظر ظاهری نیز مواد اجرا شده باید خصوصیت هایی داشته باشد. ضروری است در مرمت ها دانه های درشت تر، سطح پایین تر و رنگ مواد به اندازه یک درجه باز تر در نظر گرفته شود. مواد جدید مورد استفاده در مرمت سنگ‌های تخت جمشید و پایه ستون های کاخ آپادانا نیز تمام خاصیت های ارائه شده را دارد. چنانچه به راحتی می توان دانه بندی و رنگ آن را تغییر داد. به همین دلیل این مواد هم اکنون در آثار تاریخی جهان که سنگ آهکی دارند به خصوص ایتالیا و آلمان کاربرد زیادی دارد.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در خصوص پوشش پلاستیکی روی پایه ستون ها بیان کرد: دمای مواد اجراشده نباید از ۵ درجه سانتی‌گراد پایین‌تر آید. به همین دلیل نیاز است روی این مواد اسفنج های مخصوص قرار داده و روی اسفنج ها نیز باید با پوشش پلاستیکی پوشانده شود. معمولا مرمتگران بعد از اتمام کار ناچار هستند اثر در حال مرمت را با مواد و مصالح در دسترس مانند پلاستیک پوشانده و با کاور برزنتی عایق که مخصوص پایه ستون های کاخ آپادانا طراحی و تهیه شده محافظت کنند. در واقع روی پلاستیک اولیه اعم از سیاه، شفاف یا زرد رنگ کاور طراحی‌شده و مناسبی قرار می‌گیرد. اما متاسفانه برخی از افراد قبل از قرار گرفتن پوشش مخصوص و یا بعد از برداشتن آن اقدام به تهیه تصویر و انتشار کرده اند.او در این خصوص اشاره کرد: تا قبل از اینکه پایگاه پژوهشی در مجموعه میراث جهانی تخت جمشید تشکیل شود بیشتر اقدامات انجام شده، رویکردی صرفا مرمتی و نه حفاظتی داشته است. این پایه ستون ها نیز مدت ها است که نیاز به حفاظت دارند، بنابراین اقدامات صرفا حفاظتی در مورد پایه ستون های کاخ آپادانا یکی از مهم ترین اقدامات محافظتی در مورد سنگ های تاریخی تخت جمشید می باشد که در حال انجام است.
بر اساس گفته های وی، تمامی کارشناسان و افرادی که در مرمت های کاخ آپادانا نقش دارند، علاوه بر دارا بودن مدرک تحصیلی وابسته مانند کارشناسی ارشد مرمت آثار تاریخی یا بناهای تاریخی، در یک و یا دو دوره مرمت تخصصی سنگ نیز شرکت داشته و در کارگاه های آموزشی بین المللی یا کارگاه های آموزشی فنون استفاده از مواد و مصالح جدید را فرا گرفته اند. این مرمتگران طبق اصول اجرای ملات و مراقبت تا زمان گیرش نهایی پایه ستون های کاخ آپادانا را با پوشش‌های پلاستیکی یک بار مصرف و پوشش برزنتی انجام می‌دهند.