قدیمی ترین میدان چوگان دنیا در اصفهان
بعد از اینکه در سال ۱۰۰۶ هجری قمری اصفهان پایتخت صفویه شد در باغ بزرگ نقش جهان میدانی تاریخی به اسم نقش جهان درست شد که روز به روز با اضافه شدن بناهایی جدید در اطراف آن رونق بیشتری می گرفت. این میدان امروز بعد از گذشت سالیان زیاد همچنان یکی از معروف ترین میدان های ایران و دنیاست. اما این میدان به غیر از حس و حال خاص و بناهای تاریخی اش قدیمی ترین میدان چوگان دنیا هم هست. چوگان بازی ای سوار بر اسب است که با موسیقی و روایتگری همراه است و بنا بر مستندات تاریخی قدمت آن در ایران به بیش از دو هزار سال قبل می رسد. در ادامه الی گشت همراهی کنید تا از بازی چوگان در میدان نقش جهان بیشتر برایتان بگوییم.
مطالب مرتبط: کمانچه و چوگان ایرانی در لیست یونسکو ثبت جهانی شدند آثار تاریخی ایران ثبت شده در یونسکو + عکس
به تازگی چوگان در فهرست جهانی یونسکو به نام ایران به ثبت رسیده است پس شاید برایتان جالب است که کمی درباره این ورزش مهیج بیشتر بدانید. در میدان تاریخی نقش جهان از حدود صدها سال پیش در روزهای خاصی از سال مسابقات چوگان برگزار می شد به طوری که این میدان امروز به قدیمی ترین میدان چوگان دنیا معروف است. در دوره شاه عباس صفوی و پادشاهان بعد از او همین که جشن های سلطنتی فرا می رسید این میدان به محلی برای بازی های چوگان تبدیل می شد. امروز با رفتن به این میدان هنوز هم می توانید دو دروازه سنگی چوگان را در این میدان بببنید. این دروازه که قدیمی ترین دروازه چوگان دنیاست به خوبی پیشینه ورزشی این میدان و برگزاری بازی های مهیج را به آیندگان نشان می دهد. جالب است که طراحی این میدان تاثیر زیادی روی چگونگی بازی چوگان داشته است و بعدها برای ساخت زمین های چوگان معروف زیادی تا حدودی از روی این میدان الگوبرداری شد. اهمیت میدان نقش جهان تا حدی بود که این میدان و ساختمان های اطرافش در سال ۱۳۵۸ در لیست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. برای ساخت میدان چوگان در این میدان از استانداردهای کافی استفاده شده به طوری که امروز این میدان به عنوان تاریخی ترین میدان چوگان دنیا همچون یاقوتی گرانبهاست.
اما تاریخچه بازی چوگان در این میدان را باید حتی در زمان های قبل تر از صفویه جست و جو کرد. در زمان تیموریان هم عده ای در این میدان بازی چوگان انجام می دادند چون در زمان قبل از صفویه در میدان نقش جهان فعلی باغ بزرگی بود و قسمتی از این باغ به شکل میدانی بود که گاهگاهی در آن بازی چوگان انجام می شد. این میدان در زمان صفویه کاملا بازسازی شد تا محل مناسبی برای مرکزیت حکومت باشد. صفویان همین که کنترل اصفهان را در دست گرفتند میدان چوگان نقش جهان را مرمت کردند و در پیرامون آن مسجد، بازار و کاخ سلطنتی ساختند تا این میدان تبدیل به مجموعه ای مذهبی، سیاسی ورزشی شود. در گذشته به غیر از بناهایی که امروز در اطراف این میدان می بینیم بناهای دیگری هم در آن وجود داشت که امروز دیگر اثری از آن ها نیست. بناهایی مثل عمارت ساعت که به جای آن مسجد شیخ لطف الله ساخته شد و همینطور سرستون هایی که از تخت جمشید به این میدان آورده شدند اما بعدها به جایی دیگر انتقال پیدا کردند. امروز با ورق زدن کتاب های تاریخی به مستنداتی می رسیم که تاریخچه بازی چوگان در این میدان را برایمان روشن می کنند.
در آن زمان در روزهای تعطیل در این میدان بازی چوگان انجام می شد، البته این بازی ها تماشاگرانی ویژه و خاص داشت؛ پادشاهان صفوی درست در مقابل میدان بر روی ایوان عالی قاپو می نشستند و از نزدیک شاهد این باز ی های مهیج بودند. به خاطر تاریخچه چوگان در اصفهان است که می توانیم این شهر و این میدان را مهد چوگان ایران و دنیا بدانیم سازمان میراث اصفهان هم با دانستن همین موضوع تلاش کرد تا بازی چوگان را به نام ایران به ثبت جهانی برساند.
در سال ۹۲ بود که اولین زمزمه های فعالیت ایران برای ثبت این ورزش شنیده شد. در همین سال رئیس سازمان میراث فرهنگی اصفهان در میدان نقش جهان بازی نمادینی انجام داد تا فعالیت خود در این زمینه را آغاز کند. البته تاریخ نویس معروف یونانی حتی بازی چوگان در ایران را برای قبل از میلاد مسیح می داند. این تاریخ نویس یونانی در کتاب های تاریخی اش آورده است که در زمان حمله اسکندر به ایران «داریوش سوم» به اسکندر یک چوب و گوی چوگان هدیه داد و به او پیشنهاد داد که این بازی مهیج را انجام دهد و از جنگ با ایرانیان دست بردارد. اما نکته جالب این ماجرا این است که این اتفاق در حدود ۳۳۲ سال قبل از میلاد انجام شده و این موضوع به خوبی قدمت طولانی چوگان در ایران را نشان می دهد. هندی ها این بازی را از ایران به کشور خود بردند و کم کم این ورزش به شهرت جهانی رسید و به انگلیس و دیگر کشورهای اروپایی و آمریکایی رفت. در بازی چوگان، اسب و انسان با هماهنگی کامل بازی بینظیری را از خود به اجرا در می آورند. این میدان که از بزرگ ترین میدان های دنیاست به شکل مستطیلی بزرگ ساخته شده است. جهانگردان زیادی در طول تاریخ از این میدان دیدن و به شکل های مختلف در سفرنامه های خود از این میدان تعریف و تمجدید کرده اند و بازدید از آن را یکی از زیباترین بخش های سفرشان دانسته اند.