خطر نابودی در کمین غارهای ایرانی

خطر نابودی غارهای گردشگری ایران

یکی از اعضای هیئت موسس انجمن غارشناسی ایران در پی اعلام خبر خطر نابودی غارهای گردشگری ایران گفت: برخی غارها را به شکل یک بنگاه اقتصادی می بینند و ار آن ها بیشت راز حد ظرفیتشان استفائه می برند. برخی از غارها، از جمله غار علیصدر، ظرفیت گردشگری ندارند و با این رویه ی غیر اصولی و علمی، رو به نابودی می روند. در ادامه با الی گشت همراه باشید تا به مشروح این خبر به اتفاق هم بپردازیم.

مطالب مرتبط:
کشف آثاری از دوره مادها در همدان
شهری زیرزمینی با سقف های مرجانی

جواد نظام دوست در پی گفتگو با خبرگزاری ایسنا افزودند که در حال حاضر ۲۵۰۰ غار در کل کشور وجود دارد که این غارها در حال حاضر، نیاز به امر اکتشاف دارند که هنوز نه اقدام عملی و نه اقدام علمی در این زمینه از طرف دستگاه های مسئول صورت نگرفته است. در ادامه ی مصاحبه از نکاتی که به آن اشاره شد این است که اگر بخواهییم سودرسان ترین ظرفیت های گردشگری را نام ببریم، بی شک صنعت گردشگری یکی از ۱۰ تای اول این فهرست پر سود قرار دارد. ایشان در ادامه درباره ی غارهایی که در حال حاضر از ظرفیت توریست پذیری آن ها استفاده می شود را  از بین این ۲۵۰۰ غار کشف شده، تنها ۱۳ غار فعالیت توریستی دارد که از این ۱۲ غار، تنها یک غار است که توانسته هزینه های گردشگری و توسعه ی خودش را از محل درآمدهای غار دربیارد. بقیه ی غار ها یا تعطیل شده اند یا بودجه ی مورد نظرشان را از بودجه های دولتی و سازمانی دریافت می کنند. در حال حاضر اگر بگویم که ۱۰ هزار غار وجود دارد که نه کشف شده و نه هزینه های علمی و عمرانی برای آماده سازی این غارها وجود ندارد، اغراق نکرده ایم.

آقای نظام دوست با تاکید بر این موضوع که غارها را نباید تنها برای استفاده های گردشگری در نظر گرفت، افزود: بر اساس آئین نامه ی محیط زیست، در زمینه غارها، لازم است تا غارها درجه بندی شوند و پس از آن مشخص کنیم کدام غار برای گردشگری و کدام غار برای بهره برداری مناسب است. متاسفانه در حال حاضر اکثر استان ها با یکدیگر مسابقه گذاشته ان تا غارهای شهر خود را بدون انجام تحقیقات زمین شناسی و بستر شناسی، به عنوان غار گردشگری معرفی کنند، که البته، ضرر این اقدام پس از مدتی نه تنها در چشم مسئولین آن شهر بلکه در چشم اکو سیستم و منابع طبیعی کشور نیز می رود. وی با بیان این که در حال حاضر ۱۰ غار معروف کشور در معرض نابودی هستند، افزود: از جمله این غاره ا می توان به به غار دانیال، غار کتله خور در استان زنجان، غار نخجیر، غار علیصدر و غار قوری قلعه در کرمانشاه اشاره کرد. بر اساس شنیده های ما درباره ی غارهای ایران، متاسفانه در تعدادی از غارهای کشور بدون هماهنگی با کارگروه غارشناسی شروع به ساخت و ساز و اجرای پروژه های گردشگری شده است.

حتی متاسفانه در برخی غارها برای از بین رفتن حشراتی که ساکنان داخل غارها هستند سم پاشی می کنند تا گردشگران راحت تر بتوانند از غار بازدید کنند که این خود صدمه ای غیر قابل بازگشت به اکوسیستم و طبیعت آن منطقه و در نهایت، اکو سیستم کشور است. نظام دوست در ادامه با تاکید  بر اینکه گردشگری در غارها باید اصولی و مسئولانه باشد، گفت: نمی توانیم تمام امکانات شهری از جمله کافی شاپ ها و سالن های برگزاری مجالس را به داخل غارها ببریم و اکوسیستم آنجا را نابود نکنیم. این کارهای غیر اصولی هزینه هایی دارد که باید به سختی هزینه ی آن را بپردازیم. چندین گونه ی جانوری مختلف در غارها زندگی می کنند که اکوسیستم ارزشمندی را درون آن پدید آورده اند. با این تبدیل غارها به شکل غیر اصولی به جاذبه های گردشگری، حتی در ورودی غارها موجودات در معرض خطر انقراضی وجود دارد که به صورت موقت در این مکان زندگی می کنند. ممکن است این موجودات به راحتی توسط پروژه های غیر پژوهشی صدمه بینند و برای همیشه منقرض شوند و صدماتی به محیط زیست وارد کنند که تا سالیان سال اصلا معلوم و مشخص نشود که مشکل از کجا هست و حل مشکل چگونه امکان پذیر است.

اکوسیستم غارها با وجود اینکه اکوسیستم محدودی است ولی به اکوسیستم های انسانی متصل است. غارها، عضو جدا ناشدنی سیستم طبیعی زمین هستند که شامل تاریخ محیط زیست، بارش ها، هواشناسی و باستان شناسی می شوند و اطلاعات مفیدی درباره گذشته زمین در اختیار ما قرار می دهند ولی ما با گردشگری غیرمسوولانه این یادگار های ارزشمند تاریخی را ناخواسته از بین می بریم. در قسمتی از غارهای کوهستان البرز آب هایی به شکل یخ موجود است که این غارها ذخیره گاه آب، برای سال های پیش رو هستند. حال در نظر بگیرید که با ادامه ی روند تبدیل غیر اصولی غارها به مراکز گردشگری، چه بلایی بر سر ذخایر آب طبیعی چند سال بعد این منطقه خواهد آمد و چه ضرر بزرگی به طبیعت زمینی و انسانی منطقه برای سودجویی برخی از افراد، خواهد آمد.

در کشور ما بیش از یک پنجم غارهای موجود در کشور، غارهای آبی هستند و داخل آن ها حوضچه های آب وجود دارد بنابراین این احتمال وجود دارد که داخل غارها شبکه یا سفره های آب زیرزمینی داشته باشیم. زمانی که غارها را نادانسته و بدون برخورداری از اطلاعات لازم آماده گردشگری می کنیم، غارهای آبی آلوده می شوند و شاید حساس ترین بخش آلودگی محیط زیست، آلودگی آب باشد چرا که ممکن است با هر دخالت بی جایی آلوده شود. در حال حاضر بحران بعدی کره ی زمین، بحران بی آبی پیش بینی شده است. در پی این آلودگی منابع آبی و هدر رفت این منابع، صدمات جبرانناپذیری به کشور در سال های آتی، وارد خواهد شد.

در دو پروژه اقلیم شناسی و دیرین شناسی در غارها با همکاری انجمن غارشناسی و بخش علوم زمین سازمان زمین شناسی انجام شد که با نمونه برداری از آب این غارها اطلاعاتی درباره ذخایر آبی به دست آمد. از آنجایی که ما در نیم کره خشک کره زمین قرار داریم باید اطلاعات غارها را به دست آوریم تا بتوانیم از منابع آب و ذخایر آن استفاده کنیم تا بتوانیم این منابع را مدیریت کنیم.