یکی از مهمترین و اصلی ترین جاذبه های شهر قونیه در ترکیه مربوط به بزرگداشت مولانا جلال الدین بلخی است که در هر سال در بین روزهای ۱۶ الی ۲۶ آذر در این شهر برگزار می شود و علاقمندان به ایشان برای حضور در مراسم بزرگداشت می توانند با خرید تور قونیه یا بلیط هواپیما و رزرو هتل خودشان را به محل برگزاری این مراسم برسانند.
مراسمی که به منظور بزرگداشت مولانا در قونیه به مدت ۱۰ روز برگزار می شود یکی از جذاب ترین مناظر جهان را برای زائران و پیروان مولانا فراهم می آورد و تنها هدف نشان دادن عشق و ایمان واقعی بشر به معبود جهان هستی می باشد. هر سال در ماه دسامبر در سالگرد مرگ مولانا مشهور به شب عروسی، هزاران زائر به شهر قونیه سرازیر می شوند تا شاهد رقص چرخشی سنتی دراویش صوفی در مقبره او باشند. در مراسمی معروف به سماع، پیروان مذهبی مولانا هر شب در برنامه رقصی شرکت می کنند که در آن با لباس های بلند سفید و رنگارنگ دامن دار زیبا به سرعت حرکت می کنند و دور خود می چرخند. رهبر آنها نماینده خورشید و رقصندگانی که به دور خود می چرخند، مدارهای ستارگان و ماه تلقی می شوند. در ادامه ی مطلب مراسم بزرگداشت مولانا با الی گشت همراه باشید.
مطالب مرتبط: ۷ دلیل برای سفر به قونیه راهنمای سفر به قونیه از قونیه، خانه ابدی مولانا چقدر می دانید؟
به طور کلی در طول مدت مراسم بزرگداشت مولانا چهار رقص به نشانه ی چهار فصل سال اجرا می شود که نشان دهنده ی چهار عنصر طبیعت و چهار دوره سنی انسان می باشد. این مراسم از هفت بخش مختلف تشکیل شده که هر یک با موضوعات موسیقیایی متمایز با عنوان سلام اجرا می شود، در طول شب زمانیکه رقصندگان همچنان به حرکت های چرخشی مهیج خود ادامه می دهند، موسیقی مدام تغییر می کند.
این جشنواره روحانی و معنوی، اگر چه در سرمای گزنده اواسط ماه دسامبر در یکی از شهرهای دور از مرکز ترکیه برگزار می شود اما با تمام این تفاسیر هیچ چیز نتوانسته از جمعیتی که برای بازدید از مراسم بزرگداشت مولانا به قونیه سفر می کنند نیز قدشه وارد کند. مناظر و انرژی عمیق و صمیمانه این مراسم زمانیکه درویش ها (معروف به رقصندگان سماع) پیش از اینکه رقص چرخشی زاهدانه خود را آغاز کنند، دسته جمعی دور دایره ای حرکت می کنند و عباهای سیاه خود را بر زمین می اندازند، شما را به سوی خود می کشد. در این مراسم یاد می گیرید چگونه دور خود بچرخید. این جشنواره هدف واقعی صوفیان را نشان می دهند مبنی بر “تنها هدف ما در زندگی، عشق است.“
مولانا جلاالدین بلخی خراسانی در بین سال های ۱۲۰۷ – ۱۲۷۳ متولد شد و پیش از رفتن از به قونیه ترکیه جایی که پدرش برای تحصیل علوم دینی به آن جا دعوت شده بود نیز مدتی را در ایران سپری کرد. حضرت مولانا خودش برای تحصیل در علوم دینی نیز به قونیه سفر کرد و در آن جا به تدریس صلح، عشق و تحمل نیز مشغول شد که بواسطه ی آن پیروانی بسیاری را نیز پیدا کرد. تا زمانی که مولانا زندگی اش بادیدن عارفی بزرگ به نام شمس تبریزی بهم نریخته بود پروانش وی را فیلسوف و حکیمی بزرگ می دانستند، این در حالی است که پس از دین شمس مولانا به آن چنان خودشناسی درگیر شد که دیگر آنچنان در مجالس وضع حضور نمیافت و کمتر در دید عموم بود. پس از مرگ شمس تبریزی مولانا در درون خود این توانایی را کشف کرد که می تواند شعر بسراید. هارمونی الهی برای مطرح نمودن الهامات و آنچه که در دنیا وجود دارد را مولانا در کنار شمس آموخت که برای اینکه دیگران هم از این الهامات بهره ای ببرند تصمیم گرفتند که در میدان شهر به رقش دربیایند در حالی که صدای دف همه جا را فر گرفته باشد، پس از اینکه شمس از دنیای فیزیکی رفت مولانا پس از مدتی اندوه مجددا رقص های خود آغاز کرد و این رسم و آیین نسل به نسل از آن زمان تاکنون ادامه پیدا کرده است. درویش های سماعی (همچنین معروف به طریقت مولوی) به مدت تقریباً ٧۵٠ سال است که مرگ مولانا را در روز ١٧ دسامبر ١٢٧٣، با عنوان “شب عروسی”، شب پیوستن او با خدا گرامی می دارند.
اشعار مولانا همگی در مدح و ستاش پرودگار است و تمثیل های زیبایی از قرآن کریم در اشعار این شاعر پر آوازه ایران وجود دارد. در مقدمه کتاب مثنوی که زبان عربی ترجمه شده آن را اصول دین “هذا کتابً المثنوی، وهّو اصولُ اصولِ اصولِ الدین” خطاب کرده اند. کتاب مثنوی از جمله آثار پر معنا و پر بار دوران زندگی مولانا می باشد. مولانا زمانی اقدام به نوشتن مثنوی نمود که شمس او را برای همیشه ترک کرده بود. کتاب مثنوی به گفته خود مولانا : ” مثنوی را جهت آن نگفتم که آن را حمایل کنند، بل تا زیر پا نهند و بالای آسمان روند که مثنوی معراج حقایق است نه آنکه نردبان را بر دوش بگیرند و شهر به شهر بگردند.” به همین دلیل است که آن را اصول دین می نامند زیرا در تمامی ابیات آن مدح و ستایش خداوند و پیامبر مشهود است. این کتاب پر آوازه با بیت
بشنو از نی چون حکایت میکند از جدایی ها شکایت می کند
آغاز شده است. تفسیر کوتاهی اگر بخواهیم از بیت ابتدایی کتاب مثنوی داشته باشیم به این صورت است که “نی” نمادی از خود مولانا است، نمادی از یک انسان آگاه به حقایق و معنویات که اسیر دنیای مادی شده است، و در حال شکایت و ناله از جدایی روح خود از عالم معنا است.
مولانا پس از اینکه مدت ها در پی تبی سوزان بود، در غروب سال ۱۲۷۳ زمانی که تنها ۵۹ سال داشت از دنیا رفت. گفتنی است که مراسم عزاداری در آن زمان برای حضرت مولانا به مدت ۴۰ شبانه روز به طول انجامیده است. آخرین شعری که از زبان او خطاب به پسرش بیان شد به صورت زیر بوده است :
رو سر بنه به بالین تنها مرا رها کن ترک من خراب شب گرد مبتلا کن
ماییم و موج سودا شب تا به روز تنها خواهی بیا ببخشا خواهی برو جفا کن
از من گریز تا تو هم در بلا نیفتی بگزین ره سلامت ترک ره بلا کن
ماییم و آب دیده در کنج غم خزیده بر آب دیده ما صد جای آسیا کن
از جمله برنامه هایی که در این مراسم وجود دارد: پخش موسیقی های عرفانی، حرکات سماع در جهت مدح پروردگار و همینطور سخنرانی هایی به منظور شناخت این شاعر بزرگ ایرانی انجام می شود. همه ساله گردشگران زیادی برای تماشای مراسم بزرگداشت مولانا به شهر قونیه سفر می کنند. که ایرانیان در سدر آنها قرار دارند.
این گنبد در سال ۱۳۹۷ میلادی توسط کارابان اوغلو ساخته شده و بر بالای آن با هنر کاشی کاری آیه‌الکرسی نقش بسته است. در بالای در ورودی مقبره، این بیت شعر به زبان فارسی نوشته شده است:
کعبه العشاق باشد این مقام هر که ناقص آمد اینجا شد تمام
زمانی که وارد این فضای روحانی می‌شوید، درصف عاشقان مولانا، قدم به قدم با نوای نی و بوی عود، مزین کرده‌اند. قبرهایی که فاقد کلاه مخصوص می‌باشند متعلق به بانوان است. پس از عبور از کنار قبرها میتوانید از موزه نیز بازدید کرد. در این موزه آثار به جا مانده از گذشتگان از جمله البسه، کلاه، تسبیح، جانماز، قرآن‌های دست‌نویس و کتب نفیس دیگر، دیوان حافظ و سایر اشیاء قدیمی به نمایش گذاشته شده‌اند.
سَماع در لغت به معنی شنیدن، شنوایی و آوای گوش‌نواز است. سماع در اصطلاح صوفیه حالت جذبه و اشراق و از خویشتن جدا شدن و فنا به امری غیر ارادی است که اختیار عارف تأثیری در ظهور آن ندارد.
مراسم سماع را پیروان مذهبی مولانا هر شب در سالن مرکز فرهنگی مولانا برگزار می کنند به صورت فرضی مرکزی را به منظور خورشید در نظر می گیرند و افرادی به دور آن همانند گردش سیاره ها بر روی مدار به دور خورشید می چرخند. حالت دست ها در حرکات سماع یکی به سمت بالا (آسمان) و دیگری به سمت پایین (زمین) قرار می گیرد که این معنای دریافت انرژی های مثبت از آسمان و دفع انرژی های منفی به سمت زمین است.
مراسم سماع با ندای “هو” (نام خدا) و آخرین سلام دادن ها به نقطه پایان می رسد. پس از شیخ افندی، سماع زنها و مطرب هم به پوست شیخ سلام داده و شب عرس را تبریک گفته و سماع خانه را ترک می کنند.
- سلام
در مراسم بزرگداشت مولانا چهار سلام ادا می شود که هر کدام از آن ها بیانگر چهار مرحله‌ای است (شریعت، طریقت، حقیقت، معرفت) که باید از آنها گذر کرد. در پایان هر سلام دراویش به دسته‌های دو و سه و چهار نفری تقسیم می‌شوند و با تکیه بر یکدیگر به نقطه مرکزی که نماد مولانا است، تعظیم می‌کنند. این تقسیم نماد اتحاد و یکپارچگی است. در طول سه سلام اول ، دراویش هم به دور خود می‌چرخند و هم به دور مکانی که در آن می‌رقصند، در سلام چهارم آنها در همان جایی که هستند، می‌مانند و فقط به دور شیخ می‌چرخند.
- لازم به ذکر است که خانم ها باید در مراسم بزرگداشت مولانا که در شهر قونیه ترکیه برگزار می شود روسری بر سر داشته باشند و جدا از مردان بشینند.
- حتما با خود لباس گرم همراه داشته باشید، زیرا ممکن است سرمای این فصل در شهر قونیه لذت تماشای مراسم از شما بگیرد.
- فیلم برداری و عکاسی از تمامی مراسم بزرگداشت مولانا بلامانع بوده و شما می توانید از ابتدا تا انتهای مراسم عکس و فیلم تهیه کنید.
- همچنین شما میتوانید در سفر خود به قونیه جهت تماشای مراسم بزرگداشت مولانا چندین سوغاتی از آثار او و همینطور وسیله های زینتی که در مرکز فرهنگی مولانا وجود دارد تهیه بفرمایید. تا یاد این سفر پر معنا هیچ گاه از خاطرتان فراموش نشود.
- از لحظات برگزاری مراسم عکس بگیرید. فقط دقایق نخست مراسم، استفاده از دوربین های فیلمبرداری مجاز است، اما استفاده از دوربین های بدون فلاش در کل زمان برگزاری مراسم، بلامانع است. همچنین یادداشت برداری را در نظر داشته باشید و برخی از اشعار مولانا را بنویسید.
- در مرکز فرهنگی مولانا، نمایشگاهی تجاری با وسایل کوچک تزئینی یادآور مولانا دایر می باشد.
۵ نظرات