آب رودخانه هیرمند
مقام های محلی ولایت نیمروز در جنوب افغانستان از رسیدن آب رودخانه هیرمند به تالاب هامون خبر دادند. این تالاب سال ها است که خشکیده و تقریبا ۱۹ سال است که آب هیرمند به این تالاب وارد نشده است. رسانه های ایران نیز گزارش داده اند که رسیدن آب هیرمند به استان سیستان و بلوچستان شهروندان این استان را نیز خوشحال کرده است. محمد جعفر اثر، رئیس محیط زیست ولایت نیمروز افغانستان گفت که حدود یک هفته است که آب رودخانه هیرمند به نیمروز رسیده و بتازگی نیز به تالاب هامون ریخته است. او اضافه کرد که دو سال قبل نیز آب هیرمند به تالاب هامون رسیده ولی به دلیل خشکسالی بیش از حد این آب نتوانست ذخیره شود و حتی خاک هامون را نیز نتوانست خیس نماید. با الی گشت همراه شوید تا در مورد این مطلب بیشتر بدانیم.
مطالب مرتبط: دریاچه هامون، زندگی بخش استان سیستان و بلوچستان مناطق چهارگانه محیط زیست: پارک ملی، اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده قلعه رستم، بنایی با شکوه از دوره اسلامی در سیستان
این مقام افغانستان می‌گوید که دلیل رسیدن آب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون، افزایش میزان بارندگی در مناطق مرکزی افغانستان می باشد که رودخانه هیرمند از آنجا سرچشمه می‌گیرد. او می‌گوید که رسیدن آب هیرمند در ولایت نیمروز باعث شادی مردم شده و اکنون مردم برای کشاورزی آمادگی لازم را پیدا کرده و در حال کندن نهرهای زمین های خود می باشند. آقای اثر مدعی است که نیمروز ۳۰ سال خشکسالی را پشت سرگذاشته و این روند باعث شده که تمام اکوسیستم طبیعی در این ولایت بخصوص در اطراف تالاب هامون نابود شود. حتی پرندگان و حیوانات بومی نیز که در اطراف این تالاب زندگی می‌کردند، یا نابود شده و یا اینکه از این محل مهاجرت کرده‌اند. او امیدوار است که بارندگی امسال به حدی ادامه یابد که تالاب هامون دوباره پرآب و اکوسیستم سابق آن دوباره احیا شود.
رسانه های ایرانی نیز گزارش داده اند که رسیدن آب رودخانه هیرمند به استان سیستان و بلوچستان ایران شهروندان این بخش از کشور را نیز خوشحال کرده است. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سیستان و بلوچستان گفت که تلاش می‌کند آبی را که اخیرا از طریق هیرمند وارد این استان شده به سمت کانون های بحرانی و گرد و غبار هدایت کند. وحید پورمردان گفت که استان سیستان و بلوچستان بیش از دو دهه با خشکسالی روبرو بوده و این خشکسالی ها تاثیر بسیار بدی بر پوشش گیاهی، حیات وحش و اقلیم این استان بر جای گذاشته است. او با اشاره به اینکه آب هیرمند برای تامین ذخایر آبی و آب شرب در تالاب هامون استفاده خواهد شد، گفت که برنامه های در دست اقدام برای احیای تالاب هامون را به خوبی مدیریت کنیم. مسیرهای ورودی به تالاب در حال لایروبی بوده و نزدیک به ۲۰ تا ۲۵ کیلومتر آب از شمال وارد تالاب هامون شده است.
آقای پورمردان گفت که با مدیریت بهینه آب های ورودی به استان، در تامین آب شرب، آب کشاورزی و هم احیای تالاب هامون به خوبی عمل خواهد کرد و افزود که در بارندگی های هفته آینده نیز شاهد ورود آب بیشتری به منطقه سیستان و بلوچستان خواهد بود. به گفته او شیب موجود در جنوب استان باعث شده که حجم زیادی از آب به سمت دریا هدایت شود. پیشنهاد این است که بتوانیم در آن مناطق بندهایی را ایجاد و آب را به میزان بیشتری نگهداری کنیم تا به این طریق از هدر رفت آب در این منطقه جلوگیری شود. از سوی دیگر ورود حجم قابل توجه آب به این منطقه و همچنین مدیریت مناسب آن، زمینه را برای جلوگیری از به خطر افتادن گونه در حال انقراض گاندو فراهم کند. وی با اشاره به کانون های گرد و غبار در این استان گفته که مدیریت آب های ورودی از طریق هدایت آب به کانون های گرد و غبار، علاوه بر تقویت گونه های گیاهی و بومی منطقه از جمله گز گلدانی، در تقویت بستر تالاب ها و هم تثبیت خاک منطقه نقش مهمی دارد.
وی در خصوص موضوع حقابه ایران از آب هیرمند گفت که ۸۲۰ میلیون مترمکعب آب، حقابه سیستان و بلوچستان است که افغانستان باید در طول سال این میزان آب را به ایران بدهد و ابراز امیدواری کرده با تعهد افغانستان به دادن حقابه، مشکل آب استان در فصل‌های مختلف حل شود. آب رودخانه هیرمند از ۱۹ سال پیش تاکنون به سبب قهر طبیعت و برخی عوامل دیگر قطع شده بود و تنها در زمستان برخی سال ها سیلاب های جزیی ناشی از بارندگی ها به صورت دشتمال از داخل افغانستان وارد سیستان می شد که مدت زمان جریان آب بسیار کوتاه بوده و به تالاب بین المللی هامون نمی‌رسید. تالاب بین‌المللی هامون با ۵۶۰ هزار هکتار وسعت و ظرفیت آبی هشت تا ۱۰ میلیارد متر مکعب، طی دو دهه اخیر به دلیل خشکسالی و قطع جریان رود مرزی هیرمند به ایران خشک شده بود. منبع اصلی تامین آب دریاچه هامون آب رودخانه هیرمند است که از افغانستان سرچشمه می‌گیرد و در سال های اخیر میزان آب آن به دلیل خشکسالی به شدت کاهش پیدا کرده بود.
دو کشور ایران و افغانستان برای استفاده از آب هیرمند در سال ١٩٧٢ معاهده ای امضا کرده‌اند که بر اساس آن میزان سالانه آبی که از رودخانه هیرمند وارد ایران می‌شود مشخص شده است، اما ایران از میزان آبی که وارد این کشور می‌شود ناراضی است. خشکی این تالاب برای ساکنان حاشیه این دریاچه که به مشاغلی چون صیادی یا حصیر بافی اشتغال داشتند، مشکلات معیشتی ایجاد کرده و به مهاجرت آنان از این منطقه منجر شده است. این دریاچه برای بسیاری از اهالی منطقه که شغل آنها دامداری و ماهیگیری بوده، اهمیت زیادی داشته است. بر اساس آمار، سالانه ۱۲ هزارتن ماهی از دریاچه هامون صید می‌شد. براساس گزارش ها دریاچه هامون تا کمتر از دو دهه قبل هر ساله پذیرای بیش از یک میلیون پرنده مهاجر بود. با نابودی هامون ۱۵ هزار صیاد بی کار شدند و زنانی که با بهره گیری از نی های دریاچه به تولید صنایع دستی اشتغال داشتند منبع درآمد خود را از دست دادند. دامداران سیستانی مهاجرت کرده و ۸۰۰ روستا تحت تاثیر هجوم شن های روان دریاچه قرار گرفتند.