صدای آدم ها یکسان نیست. برخی صدایی به اصطلاح با روح و بلند و برخی صدایی عمیق و کوبنده دارند. برخی به طور معمول تند و برخی بسیار بلند حرف می زنند.
بعد از نگاه، صدا دومین عامل در سخنرانی است. دو تأثیر بسیار مهم صدا، قدرت و انعطاف آن است. درک این مسئله اهمیت دارد که بسیاری از مردم نمی توانند صدای معمولی گفت و گوی خود را به صدای قابل عرضه در صحنه سخنرانی تبدیل کنند.
وقتی صحبت می کنید، صدایتان مهم ترین ابراز است. همه باید بتوانند صدایتان را بشنوند. صدای انسان مثل ماهیچه است. با تمرین کردن و استفاده مداوم از این ماهیچه، می توان آن را قوی تر کرد.
صدا به طور عمده بیانگر وضعیت احساسی صاحب صداست. تحقیقا نشان داده است که احساسات بی شماری در دانگ صدا اثر می گذارند؛ از جمله احساس هایی مثل خشم، غافلگیری، خوشحالی، ترس و عاطفه سبب می شود که افراد دانگ آوایی بالاتر از حد طبیعی تولید کنند. از آن سو، تنفر، کسالت و اندوه فراوان را می توان در دانگ آوایی پایین تر مشاهده کرد.
برای داشتن یک صدای راحت و خوب باید مانند سازی که کوک می شود، شما نیز جعبه صدای خود را، که همان بدن است، کوک و تنظیم کنید.
صدای بم و زیر خود را بشناسید؛ زیرا صدای بم نشان دهنده تسلط، آرامش و اعتماد به نفس است و در مقابل صدای زیر نشان دهنده بیماری، اضطراب و تشویش است. در عین حال، برای جذاب تر شدن سخنرانی باید بین این دو صدا آهنگ دل نشینی به وجود بیاورید.
آهنگ صدا را تغییر دهید
شدت و حدت صدای ما در هنگام صحبت دائم کم یا زیاد می شود و هرگز به یک وضع و حال باقی نمی ماند، بلکه مانند دریایی مواج دائم پس و پیش می رود. چرا چنین می شود؟ هیچ کس از علت آن با خبر نیست و نمی خواهد هم باخبر شود. تأثیری که این طرز صحبت کردن در طرف می گذارد دلپذیر است و این راهی است که طبیعت به ما نشان می دهد که در صحبت پیش بگیریم. ما هرگز نیازی بدان نداریم که یادش بگیریم.
این طرز صحبت کردن را از طفولیت بدون اینکه تلاشی در این راه کرده باشیم، ناخودآگاه یاد می گیریم. ولی حال اگر از ما تقاضا کنند جلوی جمعیتی به صحبت بپردازیم، به احتمال فراوان صدای ما به اندازه صدای جاروبرقی یکنواخت خواهد کرد.
تمرین های صدا
- درست نفس کشیدن یا تنفس دیافراگمی
نفس پایه و اساس صداست. نفس ماده خامی است که از آن کلمات ساخته می شوند، با نفس کشیدن به طریقه صحیح، لحن صدایمان دلپذیر می شود.
تنفس صحیح عبارت است از تنفس از طریق حجاب حائز. این نوع تنفس امری دشوار و غریب و تازه نیست؛ زیرا شما موقعی که نوزاد بودید، به راحتی از طریق حجاب حائز تنفس می کردید.
نخستین تمرین شما این است. بر پشت بخوابید و نفس عمیق بکشید. در این وضع شانه ها تکان نمی خورند و آنها را بلند نخواهید کرد. انگشتان خود را زیر استخوان سینه قرار دهید آیا احساس نمی کنید حجاب حائز شما در حال توسعه است؟ حال دست های خود را بر دو طرف روی دنده ها قرار دهید و نفس عمیق بکشید. آیا احساس نمی کنید ریه های بالن مانند بر دنده های پهن شونده فشار می آورد؟ این تمرین را هر شب و روز به مدت ۵ دقیقه انجام دهید.
- در حالت استراحت گذاشتن گلو
فشار و انقباض ممکن است صدا را خراب و ناهنجار کند. انقباض عضلات گلو باعث خشن شدن صدا می شود و آثار خستگی و کوفتگی و حتی گلو درد آشکار شود.
چشم ها را ببندید و به فکر خمیازه کشیدن بیوفتید. در زمان خمیازه کشیدن گلوی شما باز شده و در حالت استراحت قرار می گیرد. حال سعی کنید در این حالت به جای خمیازه کشیدن حرف بزنید. این کار باعث استراحت گلو می شود.
بالابردن کیفیت صدا
اگر صدای خش دار دارید و اگر صدای شما واضح و روشن نیست، تمرین کردن با صدای نازک کیفیت صدای ما را بهتر می کند. صدایتان را آنقدر نازک کنید که شبیه به جیغ شود. برای تمرین بهتر، یک متن پیش روی خود بگذارید و از روی متن بخوانید. هر زمان فشار زیادی بر شما وارد شد و احساس خستگی کردید تمرین را متوقف کنید.
- تمرین فک
فک سفت و سخت ممکن است باعث بد کار کردن زبان شود، در حالی که آنچه اهمیت دارد سرعت و استحکام و قوه ارتجاع زبان است.
برای شل کردن فک آن را ورزش دهید . اجازه دهید برای مدتی باز بماند و در این حالت نفس عمیق بکشید. به گونه ای با آن رفتار کنید که انگار جسمی اضافی است که جاذبه زمین آن را به سمت پایین می کشد. با این روش ها فک در حالت استراحت قرار می گیرد و شما می توانید آن را تبدیل به خدمتکاری مفید کنید.
- تمرین های طنین صدا
نفس عمیق بکشید و به تدریج آن را طوری خارج کنید که صدای هیسی از آن بلند شود. این عمل را تکرار کنید و در حال هیس کردن بدون اینکه از خارج شدن جریان نفس از بینی جلوگیری کنید، ناگهان لب ها را بسته و حرف «م» را زمزمه کنید. این زمزمه ها را با حرف های «ن» «ای ای» «آه» نیز به دنباله هم انجام دهید.
- تمرین رها سازی صدا
اگر به سیستم صوتی توجه کنید، صدا از طریق تارهای صوتی ایجاد و از طریق دهان پخش می شود. اکنون که تنفس صحیح و تمرین کیفیت و طنین را آموخته اید، باید سعی کنید صدا را از جلوی لب ها رها کنید تا برد صدای شما بیشتر شود. به همین منظور یک دست را بر روی سر و دست دیگر را پس سر بگذارید، دهان را بسته نگه دارید و «م» بگویید. به مرور هوا و صدا را به سمت لب ها حرکت دهید تا لب هایتان به خارش بیوفتد، آنگاه پس از خارش لب ها، دهان را باز کنید. در تمام این مدت لرزش زیر دست خود را، که بر اثر پیچیدن صدا در کاسه سرتان بود، احساس می کردید. اکنون آن قدر به این تمرین در روزهای متمادی ادامه دهید تا لرزش زیر دست شما پس از بازکردن دهانتان از بین برود و یا بسیار کمتر شود. در این حالت برد صدای خود را با آزاد سازی صدا از لب های خود زیاد کرده اید.
- تمرین کمد رختخواب
اگر از حجم صدای خود ناراضی هستید و می خواهید صدایی بم تر و رساتر از آنچه اکنون دارید، داشته باشید. می توانید این تمرین را برای قطورتر شدن تارهای صوتی به کار ببرید.
سر خود را داخل کمد رختخواب کنید و با تمام قوا فریاد بزنید. البته دقت کنید این تمرین را تا زمانی ادامه دهید که گلوی شما به خارش بیفتد. به محض اینکه در گلو احساس خارش کردید، برای دو تا سه روز تمرین را متوقف کنید. این تمرین ممکن است به تارهای صوتی شما آسیب برساند، پس آن را با احتیاط انجام دهید.
- مراقبت از صدا
برای مراقبت از صدای خود نکات زیر را به خاطر داشته باشید:
-پچ پچ نکنید.
-نوشیدنی های بسیار گرم یا بسیار سرد ننوشید.
-با دهان باز نفس نکشید.
-به اندازه کافی بخوابید و استراحت کنید.
-از مصرف دخانیات، نوشیدنی های کربن دار و کافئین دار و الکل خودداری کنید.
-هرگز در هنگام بیماری صحبت نکنید.
- لحن
همانگونه که گفتیم لحن ۳۸ درصد از پیام را تشکیل می دهد. معجزه کلام خود را شکل دهید.
مردم حرفی را که شما می گویید فراموش می کنند، اما نحوه گفتن آن را به یاد می آورند. وقتی بر کلمات و جملات مختلف تأکید می کنید، تقریباً توانایی موسیقیایی برای صحبت کردن را پروش می دهید، طوری که مخاطبان مجذوب پیامتان می شوند. لحن شما نقشی حیاتی در انتقال آنچه در دل احساس می کنید به مخاطب ایفا می کند. با تمرین های مداوم، لحن از حالت خشک و بی روح درآمده و می توانید سخنرانی معجزه آسایی ارائه دهید.
۳ نظرات