اگر مطالب این بخش را در شماره های قبلی دنبال نموده باشید، در خصوص ایجاد واحد حسابداری ، حسابرسی داخلی و نقش و موقعیت آنها در واحدهای تجاری به خصوص آژانس های مسافرتی و جهان گردی با شما سخن گفتیم.
در این شماره قصد داریم تا شما را با نقش و جایگاه حسابداری مدیریت در واحدهای تجاری آشنا کنیم: در ابتدا تعریفی از حسابداری مدیریت بیان خواهیم کرد و در ادامه به معرفی اهداف و نقش آن در پیش برد فعالیت های یک واحد تجاری می پردازیم.
حسابداری مدیریت چیست؟
حسابداری مدیریت Managment Accounting براساس تعریف CIMA به مفهوم تشخیص، اندازه گیری، جمع آوری، تحلیل، تفسیر و تبادل اطلاعاتی است که بتواند به مدیران در برنامه ریزی، ارزیابی و کنترل سازمان یاری رسانده و به عبارتی از تصمیم سازی مدیران سازمان پشتیبانی نماید.
اگر بخواهیم حسابداری مدیریت را با حسابداری مالی مقایسه نمائیم باید موارد ذیل را بیان کنیم:
۱-حسابداری مدیریت آینده نگراست در صورتی که حسابداری مالی بیشتر به اطلاعات تاریخی متکی است.
۲-حسابداری مدیریت بر اساس مدل سازی به مسائل می نگرد در حالیکه حسابداری مالی به صورت موردی مسائل را تحلیل می کند.
۳-نتایج عملکرد حسابداری مدیریت همانطور که از اسم آن بر می آید پاسخگوی نیاز اطلاعاتی مدیران است در صورتی که خروجی حسابداری برای سهامداران و سایر ذینفعان مالی و عموم قابل استفاده می باشد.
*CIMA برگرفته از حروف اول (Chartered Institute of Management Accountants) می باشد و سازمانی است که هدف اصلی آن تربیت و ارزیابی کارشناس در حوزه حسابداری مدیریت است.
هدف حسابداری مدیریت:
هدف اساسی حسابداری مدیریت کمک به واحد تجاری به منظور به دست آوردن اصول استراتژیک آن واحد است.
فراهم آوردن این اصول نیازهای مشتریان و دیگر ذینفعان را برآورده می نماید.
استراتژی راهی است که به کمک آن، واحد تجاری خود را از دیگر رقیبان متمایز می سازد و جایگاه خود را پیدا می کند.
این امتیازات رقابتی بر روی سه بعد کیفیت، زمان و هزینه (بهای تمام شده) استوار است.
مشتریان انتظارات مختلفی از حالات و کیفیت قابل اعتماد به محصول دارند، آنها بهای تمام شده، زمان و چگونگی تحویل محصول یا خدماتشان را در نظر می گیرند.
برهمین اساس برای راضی نگه داشتن مشتریان و رقابت با سایر واحدهای مشابه باید به صورت همزمان روی سه بعد کیفیت، هزینه و زمان رقابت نمود زیرا این سه عنصر یک مثلث استراتژیک را تشکیل می دهند.
– کیفیت را می توان تجربه کلی یک مشتری در رابطه با یک محصول یا خدمت که خصوصیات و امکانات آن محصول و قابلیت اعتماد به کارایی آن را در بر می گیرد بیان کرد.
– بهای تمام شده یا هزینه نیز کلیه منابع مصرف شده در خصوص تولید یا ایجاد یک محصول یا خدمت را تا زمانی که آماده استفاده مصرف کننده باشد را می توان بیان کرد. این منابع در برگیرنده کل حلقه ارزش یعنی کل تشکیلات از عرضه کننده، تا خدمات دهی پس از فروش و مصرف کنندگان یا کسانی که برای مشتریان ارزش افزوده به وجود می آورند می باشد.
– زمان به معنای مدت زمانی است که پس از اعلام نیاز مشتری نسبت به یک محصول یا خدمت طول می کشد تا این محصول یا خدمت به مشتری ارائه گردد.
حال با استفاده از این عناصر می توان به مبحث بودجه ریزی عملیاتی پرداخت و واحد تجاری را از مزایای آن منتفع نمود. بودجه ریزی یکی از ابزارهای مدیریت بوده و از آنجا که مبحثی بسیار گسترده و وسیع می باشد در اینجا تنها به بیان مزیت ها و اهداف آن اشاره می نمائیم.
استفاده از بودجه ریزی عملیاتی می تواند اهداف زیر را به همراه داشته باشد:
۱- ارزیابی دوره ای سیاست های مدیریت
۲- ایجاد مبنایی برای بررسی عملکرد واحد و مقایسه پیش بینی ها با واقعیات
۳- کنترل هزینه ها در بخش های مختلف
۴- ایجاد برنامه برای پیشرفت سیستماتیک
۵- انعطاف پذیری واحد تجاری در شرایط مختلف اقتصادی ضمناً بودجه ریزی عملیات به خاطر مزایای زیر از هر نظر حایز اهمیت می باشد.
مسئولیت عملکرد بخش های مختلف تثبیت می گردد، بنابراین کنترل لازم روی تغییر و تحول مسئولیت اعمال می گردد.
موقعیت اقتصادی واحد تجاری مشخص و روشن
می گردد. با کنترل کلیه سطوح سازمان، مدیریت بهبود می یابد. همچنین در سیاست گذاری های سازمان در دوره های آتی و تعیین قیمت محصولات و خدمات قابل ارایه نقش تعیین کننده ای ایفا می نماید.
یکی از رموزدستیابی به موفقیت در استقرار استراتژی ها در سازمان برقراری ارتباط بین فعالیت های روزانه هر فرد در سازمان با موضوع های استراتژی می باشد و از اهمیت بالایی نیز برخوردار است.
این ارتباط به کارکنان واحدها در کلیه سطوح کمک می کند تا فعالیت های روزانه خود را با استراتژی سازمان پیوند دهند و این کار آنها را تشویق می کند تا به شیوه ای رفتار کنند تا به کارشان معنی بخشند. در چنین سیستمی هر فردی در هر جایگاهی شخص مهمی در کامل کردن و به انجام رساندن موضوعی مرتبط با اصول استراتژیک سازمان برشمرده می شود.
برهمین اساس حسابداری مدیریت به مدیران کمک می کند تا اهداف کیفیتی را از طرق اندازه گیری منابع مصرف شده برای پیشگیری از نواقص احتمالی،
هزینه های بازسازی این نواقص و فرصت های از دست رفته، فروش به دلیل کیفیت پایین را مشخص نماید و براساس این اطلاعات، به تحلیل تاثیرات هزینه های کیفیت که برسود موثر است برسد.
نویسنده: سیاوش کریمی