سابقه حسابرسی داخلی به هزاران سال قبل باز می گردد. یونانیان، رومی ها و مصری ها در زمره اولین کسانی بودند که پیش از میلاد مسیح از حسابرسی داخلی استفاده می نمودند. جالب اینکه حوزه این حسابرسی های اولیه شبیه به آنچه امروز انجام می شود بوده است و هردوی آنها شامل رسیدگی به صحت ثبتهای حسابداری و همچنین ارزیابی درستی فعالیتهای منعکس شده درحساب ها می باشد. اما تفاوت حسابرسی داخلی مدرن این است که برخلاف گذشته که حسابرسان داخلی تنها نقش تجسسی و کشف تقلب داشتند.
اما در حال حاضر حسابرسان داخلی عنصر تفکیک ناپذیر فرآیند مدیریت می باشند چرا که در نگرش مدیریتی جدید، مدیران علاوه بر اینکه نگران اختلاس و تقلب هستند، تمایل دارند از اتلاف منابع و عدم کارایی سیستم نیز پیشگیری نمایند.
براساس منشورحسابرسی داخلی، مصوب سازمان بورس واوراق بهادر، حسابرسی داخلی به شرح ذیل معرفی شده است.
ماموریت و دامنه عملیات:
ماموریت واحد حسابرسی داخلی، ارایه خدمات، اطمینان بخشی و مشاوره ای مستقل و بی طرفانه به منظور ارزش افزایی و بهبود عملیات شرکت می باشد.
دامنه عملیات واحد حسابرسی داخلی نیز باید به نحوی تعیین شود که شبکه فرآیندهای راهبری، مدیریت ریسک و کنترل که توسط مدیریت شرکت طراحی و ارایه شده است، در موارد با اهمیت (همچون شناسایی ریسک ها، تعامل با گروه های مختلف راهبری شرکت، ارایه به موقع اطلاعات مالی، مدیریتی و کیفیت و بهبود مستمر در فرآیندهای کنترلی شرکت و ….) اطمینان مناسبی فراهم آورد.
اختیارات
اختیارات واحد حسابرسی با مجوز هیات مدیره شامل دسترسی نامحدود به اطلاعات، اسناد، مدارک و مشاهده فرآیندهای شرکت و شرکت های فرعی و همچنین دسترسی به کمیته حسابرسی ضمن تامین نیروی انسانی و منابع مالی مورد نیاز جهت دستیابی به اهداف حسابرسی داخلی می باشد. همچنان که کلیه کارکنان موظف به ارایه اطلاعات و پاسخگویی به واحد حسابرسی داخلی می باشند، حسابرسان داخلی نیز مسوول حفاظت از اسناد، مدارک و اسرار شرکت و شرکت های فرعی که بنا بر موقعیت کاری به آنها دست پیدا کرده اند می باشند.
مسئولیت ها
حسابرسان داخلی در مقابل اختیاراتی که پیدا می کنند مسوولیت هایی را نیز برعهده دارند که اهم آن ها شامل :
– تدوین برنامه سالانه حسابرسی داخلی، اجرای برنامه سالانه مصوب هیات مدیره شامل هرگونه وظایف و پروژه های مورد درخواست مدیریت شرکت و کمیته حسابرسی و ارایه گزارشات دوره ای منظم در خصوص نتایج حاصل از فعالیتهای واحد حسابرسی داخلی.
– حسابرسان داخلی در انجام حسابرسی داخلی باید استانداردهای داخلی لازم الاجرا و آیین رفتار حرفه ای حسابرسان داخلی و در نبود استانداردهای موردنیاز، استانداردهای بین المللی حسابرسی داخلی را رعایت نمایند.
نقش حسابرسی داخلی در آژانسهای مسافرتی
باتوجه به ذکر مطلب فوق اهمیت واحد حسابرسی داخلی در کلیه واحدهای تجاری به ویژه آژانسهای مسافرتی مشهود است. چرا که امروزه در آژانس های مسافرتی با وجود پیچیده شدن فعالیت ها، همچنین باتوجه به میزان تنوع در خدمات قابل ارایه و از سوی دیگر احساس نیاز به اعمال نظارت و کنترل بیشتر برعملیات از سوی مدیران، نیاز به استقرار واحد حسابرسی داخلی بیش از پیش ملموس می باشد.
وجود واحد حسابرسی داخلی علاوه بر وظایف اعمال کنترل و نظارت با ارایه خدمات مشاوره ای، می تواند مدیریت واحد تجاری را در دستیابی به اهداف شرکت و همچنین در استفاده بهینه از منابع یاری دهد. در صورتی که واحد مالی بتواند اطلاعات و گزارشات قابل اتکا و به موقع در دسترس مدیریت قرار دهد و مدیریت شرکت را قادر سازد تا با استفاده از آنها تصمیمات مفیدی اخذ نماید، مطمئنا با سرعت بیشتری می توان به سوی اهداف شرکت حرکت نمود، ضمن اینکه پیش بینی های صورت گرفته از آینده، قابل اتکاتر خواهند بود. نقش واحد حسابرسی داخلی در این فرآیند اطمینان دهی در خصوص ثبت اطلاعات مالی و همچنین صحت گزارشات ارایه شده به مدیریت می باشد.
بنابراین ضرورت فعلی، استفاده از مزایای حسابرسی داخلی به نحو شایسته در واحد های تجاری، به ویژه آژانس های مسافرتی بوده تا از طریق آن بتوان نارسایی ها و محدودیت های نظارتی و کنترلی این واحد ها را با تدوین ضوابط و مقررات اجرایی مناسب تا حدودی مرتفع ساخت.
نویسنده: سیاوش کریمی